NOS Nieuws - Algemeen

Een schande voor de mensheid. Zo noemde de Belgische koning Filip de humanitaire situatie in Gaza, waar meer dan 2 miljoen Palestijnen al bijna twee jaar de prijs betalen voor de aanval van Hamas op Israël in oktober 2023.

"Ik sluit me aan bij iedereen die de ernstige humanitaire wantoestanden in Gaza aan de kaak stelt, waar onschuldige burgers, gevangen in hun enclave, van honger sterven en bezwijken onder de bommen", sprak Filip in een tv-toespraak.

"Voor de koning was het eigenlijk geen optie om te zwijgen", zei politiek journalist Pieterjan De Smedt in zijn duiding voor de VRT. "Hij is duidelijk echt geraakt over wat daar gebeurt."

Noemde Israël niet

De uitspraak baarde opzien, omdat de Belgische koning zich scherper over de situatie uitliet dan het Belgische kabinet heeft gedaan. Dat wil niet zeggen dat het kabinet er niet achter staat; de koning heeft zijn woorden overlegd met het kabinet.

"Dat is altijd met een politieke dekking als hij zoiets zegt", zei De Smedt. "Als je naar zijn woordkeuze kijkt, zie je dat hij ergens rekening houdt met de politieke gevoeligheden in dit land." Zo vermeed Filip het woord "genocide" en noemde hij ook het land Israël niet.

Willem-Alexander

Hoe zit dat in Nederland? Kunnen we van koning Willem-Alexander ook iets dergelijks verwachten?

Dat kan alleen als het demissionaire kabinet daarachter staat en daar lijkt het niet op. Het demissionaire kabinet is uiterst voorzichtig in zijn uitspraken over de kwestie-Gaza.

Premier Schoof besprak in mei de Nederlandse zorgen over de humanitaire situatie in Gaza met de Israëlische president Herzog. Maar een oproep van Amsterdam en andere gemeenten om de Israëlische regering aan te spreken op de verwoesting van Gaza en het "uithongeren en vermoorden van Palestijnen" werd niet opgevolgd.

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken wilde zich in mei in Nieuwsuur niet uitlaten over de vraag of er sprake is van genocide of 'genocidaal handelen'. "Het is aan internationale rechters om dat te bepalen", zei hij toen.

Verslaggever Koninklijk Huis Simone Tukker

"Net als in België geldt ook bij ons dat koning Willem-Alexander officieel deel uitmaakt van de regering. Dat is zo vastgelegd in de Grondwet.

Omdat de koning geen politieke verantwoording kan afleggen, is het altijd het kabinet dat eindverantwoordelijk is. Om die reden vereist een toespraak van de koning dan ook altijd vooraf goedkeuring van het kabinet. Dat gaat dus over de inhoud. De koning zal niet zomaar op eigen initiatief het volk toespreken over bijvoorbeeld de Palestijnse kwestie en ook niet over Gaza.

In de kersttoespraak van afgelopen jaar - wat toch gezien wordt als zijn meest persoonlijke toespraak - refereerde de koning wel aan een gesprek met Palestijnse Nederlanders. De koning benadrukte dat hij telkens geraakt wordt "door de persoonlijke pijn die in de verhalen doorklinkt".

Een verschil met Nederland is dat België in Europa sowieso tot de meer pro-Palestijnse landen wordt gerekend. Noorwegen, Spanje en Ierland hebben de Palestijnse staat erkend, Frankrijk wil dat nog dit jaar doen.

In het Belgische kabinet is erover gesproken, maar zijn de meningen verdeeld. Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot zei in april dat een symbolische erkenning weinig zin heeft als het conflict tussen Israël en de Palestijnen niet is opgelost.

Er zijn Belgen die zich aan de woorden van de koning hebben gestoord. Het Vlaamse Forum der Joodse Organisaties verwijt Filip dat hij niets over de terroristische aanval van Hamas van 7 oktober 2023 heeft gezegd. Dat was het begin van de huidige Gaza-oorlog. Ook wijst de koepel op de tientallen Israëlische gijzelaars die Hamas nog vasthoudt.

EU-onderzoek

De humanitaire situatie in Gaza was voor Nederland wel reden om de EU onderzoek te laten doen naar de vraag of Israël nog wel voldoet aan de voorwaarden voor samenwerking met de EU.

De EU-ministers van Buitenlandse Zaken werden het deze maand niet eens over eventuele strafmaatregelen tegen Israël om het toelaten van humanitaire hulp in Gaza af te dwingen.

Op het vliegveld van Teuge, in Gelderland, is vanochtend een Qatarese militair zwaargewond geraakt bij een parachutesprong. Dat gebeurde tijdens een oefening.

Een traumahelikopter kwam naar het vliegveld om het slachtoffer te helpen. Hoe het mis kon gaan, is niet duidelijk. De marechaussee is een onderzoek gestart naar de toedracht.

Op het vliegveld worden vaak parachutesprongen gedaan. Het Nationaal Paracentrum Teuge is er gevestigd, het grootste parachutistencentrum van Nederland.

"Wat er nu gebeurt is een invasie van migranten vanuit Noord-Afrika naar Europa", zei de Griekse minister van migratie Thanos Plevris onlangs in het Griekse parlement. Aanleiding voor zijn alarmerende toon is het sterk toegenomen aantal migranten dat vanuit Libië de oversteek waagt.

De route van zo'n 350 kilometer naar Kreta en het naburige Gavdos bestaat al langer, maar de aantallen mensen die er gebruik van maken groeien de afgelopen maanden gestaag. Dit jaar kwamen er volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR bijna 10.000 mensen via deze route Europa binnen, bijna twee keer zoveel als in heel vorig jaar.

In de eerste twee weken van juli kwamen er 2000 migranten aan, afgelopen weekend meer dan 350. Daarmee arriveren er op Kreta nu meer mensen dan via de Griekse eilanden die op een steenworp afstand liggen van de Turkse kust, zoals Lesbos, Chios en Samos.

Brandende hitte

Is er dan ook sprake van een crisis? Het is maar hoe je het bekijkt. De aantallen vallen in het niet bij die van 2015. Toen kwamen ruim 800.000 migranten Griekenland binnen, op weg naar West-Europa. Soms waren het er meer dan 10.000 per dag.

Kreta is een groot eiland, maar toch zijn ze daar overvallen door de aankomsten. Dat komt onder meer doordat er geen enkel vluchtelingenkamp of asielzoekerscentrum is. Daardoor worden de migranten van hot naar her gesleept.

In de regel pikt de kustwacht ze op zee op en brengt ze naar een van de havens in het zuiden van het eiland. Vervolgens komen ze in een in allerijl opgetuigde noodopvang terecht, waar niet veel meer is dan wat dekens om op te liggen, mobiele toiletten en watertappunten.

Daar verblijven ze een paar dagen, in de brandende hitte, voor ze op de veerboot naar de havenstad Piraeus bij Athene mogen. Vervolgens worden ze naar reguliere opvang op het vasteland vervoerd, in afwachting van hun asielprocedure.

Kreta wil geen azc

Asielzoekerscentra inrichten op Kreta wil de regering niet, de lokale bestuurders en bewoners evenmin. De regering van premier Mitsotakis neemt nu onorthodoxe maatregelen.

Zo heeft hij twee oorlogsschepen naar de kust van Libië gestuurd, kennelijk in de hoop dat die migranten afschrikken. Ook neemt Griekenland de komende drie maanden geen asielaanvragen in behandeling van mensen die via de nieuwe route vanuit Libië het land in komen.

Dat laatste is mogelijk onder Europees recht, maar alleen als er sprake is van een noodsituatie. Dat is volgens Athene het geval, maar vluchtelingen- en mensenrechtenorganisaties bestrijden dat. De Europese Commissie fluit Griekenland vooralsnog niet terug.

De meeste migranten die nu aankomen zijn Egyptenaren, die weinig kans maken op asiel. Maar ook Sudanezen vormen een grote groep en die zijn mogelijk op de vlucht voor oorlogsgeweld. Zij hebben, ook onder de Griekse wet, recht op bescherming.

Slecht imago

Intussen gaat de regering nog een stap verder: er moet een detentiecentrum komen op Kreta, waar iedereen die vanuit Libië aankomt wordt vastgezet in afwachting van uitzetting.

Kreta ziet dat niet zitten, uit angst voor Moria-achtige toestanden. In het beruchte overbevolkte kamp op Lesbos zaten migranten maanden of langer vast, onder mensonterende omstandigheden. Het kamp brandde in 2020 af.

Kreta wil de migranten niet houden, uit angst voor een slecht imago bij toeristen, waar het zo afhankelijk van is. Het eiland ziet meer in zogenoemde transitcentra, waar migranten tijdelijk in humane omstandigheden kunnen verblijven. Na een paar dagen kunnen ze dan doorreizen naar het vasteland.

De regering heeft vrijdag toegezegd dat er drie doorreiscentra komen. Of het detentiecentrum daarmee van de baan is, is onduidelijk. De migranten die dit weekend aankwamen, zijn volgens minister Plevris in een politiecel terechtgekomen, in afwachting van hun uitzetting.

Hoop op deal met Libië

Athene zet intussen ook in op diplomatie. De regering hoopt samen met de EU en Libië een deal te sluiten waarbij Libië zich verplicht de migranten daar te houden. Maar dat is zo makkelijk nog niet: het land kent niet één, maar twee besturen die elkaar bestrijden. Een daarvan zette onlangs een EU-delegatie het land uit, nog voor de gesprekken begonnen waren.

Tegenstanders waarschuwen dat Libië migranten onder erbarmelijke omstandigheden vastzet en dat de EU daarom niet in zee moet gaan met de machthebbers.

Het leek op een ramp uit te lopen voor festival Tomorrowland in België. Vorige week woensdagavond brandde het hoofdpodium volledig af. Maar binnen no-time werd een ander podium neergezet en daar waren de dj's eigenlijk best blij mee. "Dit keer was de dj de ster."

De festivalorganisatie blikt tevreden terug op het eerste weekend. "Een bijzondere opstart, zoiets hadden we nog nooit meegemaakt", zegt Tomorrowland-woordvoerder Debby Wilmsen tegen omroep VRT. Woensdag om 18.00 uur werd duidelijk dat het hoofdpodium in brand stond en na een paar uur was het volledig afgebrand.

Een flinke aderlating voor de organisatie. Het podium is ieder jaar het paradepaardje. Aan dat van dit jaar werd sinds 2023 gewerkt door 35 artiesten uit tien verschillende landen. Binnen een paar uur was er door de brand slechts een geraamte van over.

Hulp van Metallica

Het werd een race tegen de klok, zeker omdat de organisatie woensdagavond al liet weten dat het festival, dat op vrijdag zou beginnen, hoe dan ook zou doorgaan, in welke vorm dan ook. Er werd een nieuw podium opgebouwd, met hulp uit onverwachte hoek. De Amerikaanse metalband Metallica leverde delen van het podium dat zij tijdens een tour door Europa hadden gebruikt.

De onderdelen lagen opgeslagen in Oostenrijk en werden snel naar België vervoerd. Nadat ook de geluids- en lichtinstallatie waren geleverd, stond er binnen 36 uur een nieuwe main stage van 70 meter breed en 8 meter hoog. Dat was ongeveer een derde van het originele hoofdpodium, waarvan de opbouw twee weken had geduurd.

Afgezien van een aantal optredens die aan het begin van de dag geprogrammeerd stonden, ging Tomorrowland vrijdag 'gewoon' van start:

Nederlander Martin Garrix sloot de eerste dag af op het nieuwe hoofdpodium: "Een grote shoutout naar de hele Tomorrowland-familie. Bedankt aan iedereen die dit podium en dit festival mogelijk heeft gemaakt."

Een dag later verzorgde de Belgische techno-dj Charlotte de Witte zowel de opening als afsluiting op het hoofdpodium. Zij is te spreken over de ervaring. "Wat ik vooral voelde was dat ik heel dicht bij de mensen stond. Meestal sta je op de main stage van Tomorrowland heel hoog en ver. Maar de nieuwe main stage staat iets dichterbij en lager, wat ik misschien wel liever heb, omdat ik heel veel interactie heb met het publiek. Nu ging dat misschien wel beter", zegt ze tegen de VRT.

Het Belgische duo Dimitri Vegas en Like Mike paste zijn set aan op de verandering van podium, is te zien bij Het Laatste Nieuws. "Met deze set gaan we terug naar de beginwaarden: niet het bombastische van de main stage maar wel naar de eenheid met onze fans, naar de liefde voor muziek."

'Alles is magisch'

De organisatie van Tomorrowland heeft meer positieve reacties gehoord. "Normaal gezien is er veel spektakel met vuurwerk, fonteinen, belichting enzovoort. Dit keer was de dj de ster", zegt woordvoerder Wilmsen.

Bij de VRT reageren ook festivalgangers enthousiast. "De main stage, dat hebben ze super opgelost. Alles is magisch". Iemand anders vindt zelfs dat het kleinere podium wel mag blijven. "De nieuwe is beter dan de oude. De dj staat dichter bij het publiek. Het lijkt alsof die nog meer samen met ons geniet."

Komende vrijdag begint het tweede weekend van Tomorrowland, dus zijn er nu een paar dagen extra om aanpassingen aan het podium te doen. De organisatie zegt dat er mogelijk wat "visuals en attributen" bij komen voor bepaalde dj's, maar dat er verder niet veel verandert. Mogelijk wordt deze week wel het afgebrande hoofdpodium verder afgebroken.

Stellantis heeft een zwaar half jaar achter de rug. Het moederbedrijf van merken zoals Citroën, Fiat, Peugeot en Opel heeft een nettoverlies van 2,3 miljard euro geleden. Het autobedrijf gaf vandaag een winstwaarschuwing af.

Het verlies wordt mede veroorzaakt doordat het autobedrijf fors minder auto's heeft verkocht. De opbrengsten daalden met 13 procent in vergelijking met een jaar eerder. Vorig jaar boekte het concern nog een winst van 5,6 miljard euro, maar dit jaar valt het door verschillende oorzaken tegen.

Stellantis kampte de afgelopen maanden met extra kosten door onder meer projecten die werden afgebroken en afschrijvingen op technische platforms.

Het autoconcern heeft ook flink te lijden onder de Amerikaanse invoerheffingen. Begin april voerde de Amerikaanse president Trump een importbelasting in van 25 procent op auto's van buiten de VS. De Europese automerken zijn daardoor flink duurder geworden in de VS. Het bedrijf heeft daardoor 100.000 auto's minder verscheept naar de VS. Naar schatting kost dit het autoconcern zo'n 300 miljoen euro.

Ook de verkoopcijfers in Europa vallen tegen. Stellantis heeft steeds meer concurrentie van het Chinese automerk BYD.

Er ging dit jaar nog meer mis bij een aantal automerken van Stellantis. Begin deze maand riep Stellantis 24.000 auto's terug vanwege slijtage aan de motoren. Een maand eerder mochten 33.000 auto's van Citroën in Nederland niet meer de weg op vanwege een defect aan de airbags. Stellantis heeft vandaag in het bericht niets gezegd over deze terugroepacties.

De 53-jarige docent die vorige week werd neergestoken in Alblasserdam, is weer thuis. Dat laat een woordvoerder van de familie weten. Het gaat goed met Recep, maar hij moet voorlopig rust houden.

De steekpartij gebeurde woensdagavond in de pauze van een musical van groep 8-leerlingen. Er was ruzie tussen drie mannen ontstaan. De docent probeerde die te sussen. Vervolgens werd hij gestoken.

De leraar werd zwaargewond met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Een dag later verkeerde hij niet meer in levensgevaar, maar hij moest tot gisteren in het ziekenhuis blijven. "Hij en zijn familie zijn na een aantal heel spannende, intense dagen vooral heel blij en opgelucht dat hij nu thuis verder mag herstellen", aldus de woordvoerder. Verder wil de familie zich niet uitlaten over het incident.

Drie mannen zijn opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de steekpartij. Het gaat om een 35-jarige man uit Alblasserdam en een 39-jarige man uit Drieborg. Zij zijn vandaag vrijgekomen, maar blijven nog verdachte. De derde persoon is een 44-jarige man uit Hendrik-Ido-Ambacht. Hij is vandaag voorgeleid en blijft nog zeker twee weken vastzitten. De man wordt verdacht van twee keer poging tot doodslag.

Slachtofferhulp

De steekpartij kwam hard aan bij leerlingen, ouders en mededocenten van basisschool Het Palet. Veel mensen hebben de ruzie en de steekpartij zien gebeuren. Na het incident kwamen mensen huilend het pand uit. De aanwezigen hebben hulp gekregen van Slachtofferhulp, schrijft Rijnmond.

"De eindmusical hoort een feestelijke afsluiting te zijn van al die jaren op de basisschool", schrijft de scholenkoepel in een verklaring. "De kinderen hebben er maanden aan gewerkt en hoopten hun familie, vrienden en leraren een mooie voorstelling te laten zien."

Bij Russische aanvallen op Oekraïne is in de hoofdstad Kyiv een persoon om het leven gekomen. Ook raakten zeven inwoners gewond, meldt het stadsbestuur.

Volgens de Oekraïense luchtmacht gebruikte Rusland bij de aanval 426 drones en 24 raketten. 23 drones konden niet onderschept worden door het Oekraïense luchtverdedigingssysteem.

Op meerdere plaatsen in Kyiv waren afgelopen nacht explosies te horen. Volgens het stadsbestuur zijn onder meer een metrostation, woningen en een kleuterschool beschadigd geraakt.

Luchtaanvallen opgevoerd

Ook het westen van Oekraïne is aangevallen. In de regio Ivano-Frankivsk raakten vier mensen, onder wie een kind, gewond bij de nachtelijke aanvallen. De burgemeester van de gelijknamige stad noemde het de grootste aanval op zijn stad sinds het begin van de oorlog in 2022.

De afgelopen maanden voert Rusland steeds grotere drone-aanvallen uit op Oekraïne. Rusland heeft de productie van raketten en drones fors opgevoerd.

Door een foutje heeft een Amerikaan niet een maar twee keer 1 miljoen dollar gewonnen in de Powerball-loterij.

Paul Corcoran uit Fitchburg, Massachusetts kocht twee losse loten voor de Powerball-trekking van woensdag 9 juli. Hij kocht aanvankelijk een lot voor zeven Powerball-trekkingen en dacht ten onrechte dat de laatste trekking op dat lot al had plaatsgevonden. Hierdoor besloot hij een nieuw lot te kopen, waarin opnieuw de trekking van 9 juli was opgenomen.

De getallen op de vijf getrokken witte ballen kwamen overeen met zijn twee loten. Dat betekende een geldprijs van 1 miljoen dollar per lot. Alleen het getal van de rode Powerball die aan de jackpot gekoppeld is, kwam niet overeen met dat van Cocoran. Hij zei dat hij al "een tijdje" met diezelfde willekeurige nummers speelde.

Minimale kans op winst

De loterijwinnaar vertelde naderhand dat de dubbele winst "een goed gevoel" gaf, maar dat hij nog niet wist wat hij met het geld ging doen.

De volgende Powerball-trekking is op 21 juli met een geschatte jackpot van 308 miljoen dollar. De kans om de jackpot te winnen is 1 op 292,2 miljoen.

Er komt voorlopig een gedeeltelijk verbod op het gebruik van staalslakken. Dat laat demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen van Milieu weten aan de Tweede Kamer. Een meerderheid van de Kamer had aangedrongen op een tijdelijk verbod.

Een jaar lang is het niet toegestaan om staalslakken te gebruiken op plekken waar bijvoorbeeld direct contact met het materiaal of het stof daarvan mogelijk is, zoals fietspaden, wandelpaden en speelterreinen. Ook mag het niet gebruikt worden in laagdiktes van meer dan 0,5 meter, zoals bij wegen. Het ministerie komt verder met een vergunningsplicht voor andere toepassingen op land "om veilig gebruik te garanderen".

Aartsen lijkt met deze maatregel minder ver te gaan dan de Kamer heeft gevraagd. In een aangenomen motie wordt de regering namelijk verzocht alle gebruik van staalslak tijdelijk te verbieden.

Wat zijn staalslakken?

Staalslakken worden in Nederland gemaakt door Tata Steel. Het is een overblijfsel na de productie van staal en ziet eruit als grijs steenachtig spul dat zware metalen bevat. Tata Steel kan er niets mee, maar produceert wel zo'n 650.000 ton staalslakken per jaar. Dat komt neer op zo'n 26.000 vrachtwagens.

De Nederlandse overheid stimuleert de zogeheten circulaire economie: afval moet zoveel mogelijk worden hergebruikt. Bedrijven die staalslakken produceren en verkopen bestempelen het daarom graag als bouwmateriaal en niet als afval.

Het grijze, steenachtige materiaal dat overblijft na de productie van staal wordt vaak gebruikt als goedkoop bouwmateriaal, bijvoorbeeld bij de aanleg en versteviging van wegen, dijken en vaargeulen.

Maar het RIVM concludeerde dat er schadelijke stoffen vrijkomen als staalslakken in contact komen met regen- en grondwater. Dit kan op locaties waar het is gebruikt, leiden tot massale vissensterfte of het lekken van zware metalen in de grond. Ook kunnen mensen klachten krijgen zoals bloedneuzen.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwde al twee keer dat staalslakken ondanks de toepassing van geldende wet- en regelgeving milieuschade veroorzaken. Ook de Algemene Rekenkamer trok aan de bel en vroeg om ingrijpen.

Niet bij kinderspeelplekken

Uit onderzoek van Nieuws & Co en Nieuwsuur (NOS/NTR) bleek dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat tweemaal de milieurisico's van het restproduct verzweeg en Tata Steel hielp bij de afzet.

De inmiddels opgestapte staatssecretaris Jansen van Milieu riep bedrijven vervolgens met klem op staalslakken niet te gebruiken op plekken waar kinderen spelen. Kinderen zouden het spul in hun mond kunnen stoppen en dat is vooralsnog niet in de regelgeving meegenomen.

Veiligheid hoogste prioriteit

Zijn opvolger, Aartsen, zegt dat veiligheid voor hem de hoogste prioriteit heeft. "Rapporten en signalen uit de praktijk wijzen op gezondheidsrisico's voor mensen en dieren op plekken waar staalslakken worden gebruikt", aldus Aartsen, die stelt dat met de huidige regels geen veilig gebruik van staalslakken te garanderen is.

Hij wil de pauze gebruiken om "goed onderzoek" te doen naar de risico's van staalslakken en mogelijk alternatief gebruik. Het gebruiken van staalslakken in groot oppervlaktewater blijft wel toegestaan. Volgens Aartsen heeft onderzoek uitgewezen dat daar geen gezondheids- of milieurisico's aan verbonden zijn.

Dat geldt ook als staalslakken zijn verwerkt tot betonsteen, worden gebruikt als toeslagmateriaal in beton of asfalt, of worden gebruikt als bindmiddel met een percentage van minder dan 20 procent.

Nieuwsuur en radioprogramma Nieuws & Co maakten deze video over hun onderzoek:

Drie huisartsen uit Enschede zijn samen een gloednieuwe praktijk begonnen. Op zich geen al te bijzonder gegeven, ware het niet dat het drietal de pensioenleeftijd allang heeft bereikt. Ze gaan door, omdat er na hen niemand is om patiënten over te nemen.

Ton Davids, Rob Vrenken en Peter Kroeze zijn allemaal bijna 70 en zouden met pensioen mogen, maar dat willen ze niet. "Als wij met z'n drieën zouden stoppen, zouden ruim 12.000 Enschedeërs geen huisarts meer hebben", zegt Kroeze tegen RTV Oost. Dat gaat dan niet alleen om de patiënten van de drie mannen, maar ook de patiënten die na het faillissement van de commerciële keten Co-Med vorig jaar nog altijd zonder huisarts zitten.

Moreel gevoel

Het huisartsentekort oplossen is volgens Kroeze niet hun verantwoordelijkheid, maar "moreel heb je daar een ander gevoel bij", zegt hij. "Je hebt een hele groep mensen waaraan je gehecht bent geraakt. Die wil je niet voor de leeuwen gooien."

Vijf jaar geleden werd het eerste zaadje geplant voor de nieuwe praktijk aan de Oosterstraat. Het was toen duidelijk dat er een gat zou vallen als de drie mannen zouden stoppen.

Administratie op orde

Eerder deze maand ging de praktijk open. Er is plek voor alle 7400 patiënten van de mannen. Manager Nur Aydin zoekt ondertussen naar opvolging. "Ik hoop dat zo'n verzamelpraktijk de drempel verlaagt om je te vestigen in Enschede."

Het voordeel van een dergelijke praktijk voor een jonge arts is dat je geen eigen praktijk hoeft op te starten. "De assistentes kennen de patiënten, de administratie is op orde. Een nieuwe arts hoeft alleen maar achter het bureau te zitten", zegt Kroeze.

Parttime

Enschede kampt, net als veel andere plekken in Nederland, met een groot tekort aan huisartsen. Dat werd alleen maar nijpender na het faillissement van Co-Med. "Gedeeltelijk zitten mensen nog steeds zonder huisarts", zegt huisarts Ton Davids. "Het is in Enschede moeilijk om jonge mensen te vinden. Ik denk dat het wel terecht is dat we ons daar zorgen over maken."

En met het vinden van drie nieuwe artsen ben je er nog niet, zegt manager Aydin. "De meeste mensen willen tegenwoordig parttime werken. Dat betekent al heel snel dat je zes nieuwe huisartsen nodig hebt. Daarbij wordt de druk op artsen groter, en vindt men de balans tussen werk en privé steeds belangrijker."

Uiteindelijk draait het voor de drie mannen allemaal om de patiënt die ze niet in de steek willen laten. En dat wordt gewaardeerd. "Het is heel vertrouwd", zegt patiënt Jan van Eck vanuit de gloednieuwe praktijk. "Ik gun hem zijn pensioen, maar ik gun ons ook een fijne huisarts. En die zijn dun gezaaid."

De politie in de Amerikaanse staat Oregon zoekt vandaag verder naar twee slachtoffers van een ongeluk bij een waterval.

Zaterdag gingen zes mensen de Dillon Falls-waterval over, bij de plaats Bend. Vermoedelijk zaten ze in een boot, maar hoe het precies ging, meldt het bericht van de politie niet. Een van de zes is dood teruggevonden, drie anderen hebben het overleefd, maar raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht.

De Dillon Falls-waterval in de Deschutes River heeft een verval van 4,5 meter. Daarna volgt een wilde stroomversnelling. De rivier is in de zomer een populaire bestemming voor watersporters die met een boot, vlot, kajak of zwemband het water op gaan.

Stroomopwaarts bij de Dillon Falls waarschuwt een bord om niet verder te gaan, omdat er een waterval aankomt.

Na de Marsmeteoriet die vorige week 5 miljoen dollar opbracht op een veiling, gaat er nu weer een bijzondere meteoriet onder de hamer. Deze komt niet van Mars, maar is wel veel imposanter: met een gewicht van 240 kilo is het de grootste ijzermeteoriet die ooit op een veiling is aangeboden. De Marssteen was 'maar' 25 kilo.

Er zijn nog grotere en zwaardere, weet Philippe Schoonejans van de Space Expo in Noordwijk, waar het blok ijzer uit de ruimte vanaf vandaag is te bezichtigen. "Maar die zijn niet te koop of ze liggen nog ergens, vaak verborgen onder ijs, zee of land, op hun oorspronkelijke vindplaats."

De meteoriet is miljarden jaren geleden gevormd in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter. De planetoïde waar hij deel van uitmaakte, moet bij een botsing in stukken uiteen zijn gevallen. Een van die stukken, van nog steeds 26.000 kilo, is daarbij uit koers geraakt.

Uiteindelijk kruiste dat stuk metalen ruimtepuin de baan van de aarde en zo'n tien- à dertigduizend jaar geleden was het raak: de gehavende planetoïde sloeg in, bij wat nu het dorp Gibeon in Namibië is.

Tijdens de helse afdaling in de dampkring brak de ruimtesteen in kleinere stukken. De reis eindigde met een stenenregen die voor eventuele oermensen ter plekke van apocalyptische proporties moet zijn geweest. Een van de brokstukken die insloegen in een gebied van 275 bij 100 kilometer was de nu te veilen ijzermeteoriet.

"Het was een kolossale inslag", zegt Schoonejans. "Er zijn veel brokstukken gevonden. Er liggen er ook nog veel, maar die mogen nooit meer geëxporteerd worden. Dat is sinds 2004 bij wet verboden. Dus dit is nu het grootste stuk dat je kan kopen, omdat het het land uit is gegaan voor de wet inging."

In 1836 ontdekte de Britse kapitein J. E. Alexander bij een rivier in Namibië de eerste brokstukken van de meteoriet. Hij nam ze mee naar Londen, waar werd aangetoond dat het om buitenaards materiaal ging. Later gingen brokstukken van de Gibeon-meteoriet de hele wereld over. Sommige liefhebbers kenden de stenen bijzondere krachten toe en hebben het over de 'genius stone'. De stukken meteoriet zouden creatief denken bevorderen.

De steen die nu in de Space Expo op een koper wacht belandde aanvankelijk bij een meteorietenlab in Arizona. In 2004 kwam het brokstuk in bezit van Sterrenwacht Mercurius In Dordrecht. Die wil het nu laten veilen. De opbrengst gaat naar een nieuw planetarium en de vernieuwing van hun sterrenwacht.

Opbrengst naar sterrenwacht

De Space Expo raakte erbij betrokken omdat de sterrenwacht de steen wilde laten certificeren door een expert. "Daar hebben we mee geholpen", vertelt Schoonejans. "Via universiteiten en hun internationale contacten met meteorieten-experts. Uiteindelijk is het gelukt via een Canadese professor." Er werd een monster van 20 gram van de meteoriet afgehaald voor wetenschappelijk onderzoek en de certificering.

De Dordtse sterrenwacht vroeg de Space Expo ook de veiling te organiseren. "Dat vonden we interessant, want daar kunnen we een programma omheen bouwen. We krijgen er geen cent voor, de benefits gaan naar de sterrenwacht in Dordrecht, die kunnen het geld goed gebruiken."

Vastgoedmagnaat

De hamvraag is natuurlijk hoeveel de Gibeon-meteoriet zal gaan opbrengen. Schoonejans: "De verwachting van de veilingmeester is dat hij rond een miljoen euro oplevert, maar het is maar wat de gek ervoor geeft. Er is steeds meer belangstelling voor dit soort objecten. Sotheby's had ook niet verwacht dat die Mars-meteoriet vorige week voor 5 miljoen weg zou gaan."

Er hebben zich al geïnteresseerden gemeld. Veilingmeester Bradley Hessink hoopt op verzamelaars of musea. "Maar je kan natuurlijk ook denken aan een vastgoedmagnaat in een penthouse in New York die hem naast zijn sterrenkijker zet."

De ijzermeteoriet van 240 kilo wordt geveild op zaterdag 30 augustus om 13.00 uur. Tot dat moment is het object te bezichtigen voor potentiële kopers, maar ook voor alle andere bezoekers van het ruimtevaartmuseum. En aanraken mag ook.

Goedemorgen! Schiphol verwacht vandaag de drukste vertrekdag van het jaar. En op de kermis in Tilburg worden honderdduizenden mensen verwacht voor Roze Maandag.

Eerst het weer: vanochtend is het overwegend zonnig en droog. In de middag ontstaan diverse buien. Lokaal gaan de buien gepaard met onweer en veel regenwater in korte tijd. Het warmt op naar 22 tot 25 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Onweersbuien en harde wind hebben in het noorden van Nederland gisteren aan het begin van de avond geleid tot ondergelopen straten en schade. In het Groningse Roodeschool viel in korte tijd 46 millimeter neerslag, ruim de helft van wat er in een maand valt.

Ook op andere plaatsen in het noordoosten was lokaal sprake van wateroverlast. Enkele huishoudens in Drenthe kregen daar ook mee te maken. Zo viel in Assen bijna 40 millimeter regen. Plaatselijk kwamen straten onder water te staan. Ook in Friesland en Groningen waren er meldingen van wateroverlast door stevige buien.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De Nederlandse autocoureur Rinus 'VeeKay' van Kalmthout heeft voor het eerst sinds drie jaar weer een podiumplek veroverd in een IndyCar-race. In Toronto hoefde hij bij de dertiende race van het seizoen alleen de Mexicaan Pato O'Ward voor zich te dulden. Van Kalmthout (24) was als negende gestart en reed zelfs enige tijd aan de leiding, maar na zijn laatste pitstop was hij niet in staat om O'Ward nog in te halen. Voor de Nederlander was het zijn vijfde podium uit zijn loopbaan.

Fijne maandag!

Voor het eerst in bijna een halve eeuw zijn er minder dan 10 miljoen varkens in Nederland. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hiermee lijken opkoopregelingen om de stikstofuitstoot terug te brengen effect te hebben. Ook het aantal runderen in ons land neemt af.

Bij varkens was vorig jaar sprake van een daling van ruim 5 procent, naar 9,96 miljoen dieren. Bij runderen was de daling iets minder groot (3,3 procent). In totaal zijn er nu 3,65 miljoen runderen in Nederland. Een groot deel hiervan zijn melkkoeien.

Varkensboeren kwamen de afgelopen jaren voor meerdere regelingen in aanmerking als ze definitief zouden stoppen. Uit de CBS-cijfers blijkt dat vooral varkenshouders met kleine (tot 500 varkens) en middelgrote bedrijven (maximaal 5000 varkens) er een punt achter hebben gezet.

Steeds meer dieren per bedrijf

En dat geldt niet alleen voor het afgelopen jaar. Dit decennium stopte twee derde van de kleine varkenshouderijen. Het aantal grote bedrijven met meer dan 5000 varkens is juist stabiel gebleven. Het totaalaantal varkensboerderijen is in tien jaar tijd bijna gehalveerd.

Bij melkveehouderijen ging het om een daling van ruim een kwart. Melkveehouders moesten in 2017 vanwege het fosfaatreductieplan koeien van de hand doen tot het aantal dat ze hadden op 2 juli 2015. Ook het aantal vleeskalveren en het aantal boerderijen met vleeskalveren is afgenomen.

Al enkele jaren op rij neemt het gemiddelde aantal runderen per boerderij toe. Waar dit jaar gemiddeld 114 melkkoeien op een melkveehouderij staan, waren dat er tien jaar geleden 89. Bij vleeskalveren is bijna een stijging van 50 procent, van 476 naar 708.

De cijfers van het CBS zijn gebaseerd op de landbouwtelling van 1 april. In september worden de cijfers bijgesteld en in maart volgend jaar komen de definitieve cijfers.

Dat het vandaag precies een jaar geleden flink zou regenen, was voor inwoners van Enschede geen verrassing. Het was een natte maand en de weersverwachtingen voor 21 juli waren niet anders. Maar dat het water door de straten zou klotsen en tientallen huizen in de wijken Stadsveld en Pathmos onbewoonbaar zou maken, was een rampscenario dat niemand verwachtte.

Ook buurtbewoner Floris Penders zag zijn inboedel door het huis en over straat drijven. "Het regende en het regende. Bij mij liep het door de voordeur naar binnen. En het kwam ook via de achterkant naar binnen. Er was geen houden meer aan." Inmiddels is hij verhuisd, zijn huis kan niet meer worden bewoond.

Die 21 juli viel er in totaal 70 millimeter regen, waarvan 55 binnen een uur; veel meer dan er in korte tijd afgevoerd kon worden. Enschede is door de grote hoogteverschillen in de stad en zijn kleien bodem extra kwetsbaar bij hevige regen. Die dag was sprake van een hoosbui waar klimaatexperts het over hebben als het gaat over de toenemende weersextremen in een veranderend klimaat.

Badkuip

Penders doet zijn verhaal in zijn oude wijk, die nu her en der nog bewoond wordt maar waar tal van huizen leegstaan sinds de overstroming. Ze zijn dichtgetimmerd, niet langer bewoonbaar door al het vocht dat tot diep in het isolatiemateriaal is getrokken en de schimmels en bacteriën die er welig tieren.

Niet alleen het water dat uit de lucht kwam bleek die dag een probleem. Penders: "Er stond al een centimeter of 10 in ons huis. Toen het minder hard begon te regenen dachten we: we hebben het ergste gehad. Maar toen kwam de riolering omhoog en steeg het nog een keer een x-aantal centimeter. Er was echt paniek in de straat."

Er blijkt geen techniek tegen opgewassen. Onderzoeksbureau Arcadis onderzocht tal van maatregelen: grotere rioolbuizen, de aanleg van ondergrondse waterbergingen en zo nog zestien lapmiddelen met een prijskaartje tussen de 30 en 105 miljoen euro. Niets daarvan zou werken, stelde Arcadis vast: bij een vergelijkbare bui zouden de laaggelegen volksbuurten opnieuw vollopen als een badkuip.

Vroeger kon Enschede zijn regenwater kwijt in beken, maar veel daarvan zijn in een eeuw tijd verdwenen:

"Als we al aanpassingen willen doen aan de stad, zijn dat grote, ingrijpende aanpassingen. Niet alleen in deze wijk, maar ook op andere plekken in de stad, om te voorkomen dat het water hier naartoe komt", vertelt Lies Rubingh, die zich bij de gemeente bezighoudt met klimaatadaptatie. "Dat zijn hele ingrijpende projecten die veel tijd kosten." En zelfs met al die oplossingen blijft het risico op wateroverlast hier groot.

"Eerlijk is eerlijk", gaat Rubingh verder. "21 juli vorig jaar heeft ons heel erg bewust gemaakt van het feit dat we het niet meer redden met de maakbare oplossingen die we tot nu toe altijd hebben toegepast, zoals grote betonnen bassins onder de grond en grote rioolbuizen om water op te vangen. De hoosbuien van de toekomst zijn zo groot, daar red je het niet mee."

De gemeente kan dus kortgezegd geen gezonde leefomgeving meer garanderen:

Het relaas van Penders en de overstroming in Enschede worden beschreven in een vandaag verschenen advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en de Tweede Kamer.

Het besef dat klimaatverandering, net als biodiversiteitsverlies, vervuiling en verandering van landgebruik - zogeheten 'planetaire grenzen' - veel impact heeft op de volksgezondheid moet doordringen, staat in dat advies.

"Klimaatverandering leidt tot gezondheidsproblemen", zegt voorzitter Jet Bussemaker, die verwijst naar de ziekmakende schimmels die door de vochtproblematiek in Enschede in de huizen zitten.

Over dit soort problemen moet de overheid al vóór een overstroming veel meer nadenken, vindt ze. "Die mensen worden ziek van hun leefomgeving en vervolgens moeten we dat weer gaan repareren. Laten we dat nou aan de voorkant doen."

"Wat wij constateren is dat mensen met lage inkomens relatief weinig bijdragen aan klimaatverandering, maar dat ze wel een hoge prijs betalen in het aanpakken daarvan. Eigenlijk zou dat andersom moeten zijn", vindt Bussemaker. "Hoe je dat wil doen, is een politieke vraag, maar wij zeggen wel: neem die rechtvaardigheidsvraag mee."

Enschede is wat haar betreft niet uniek: "Wat er in Enschede is gebeurd, kan in elke wijk in Nederland gebeuren. Natuurlijk zijn er wijken die extra kwetsbaar zijn. Dat zijn vaak ook de wijken met relatief veel huurwoningen, met vaak ook slechtere woningen. Het is een probleem dat we niet van ons kunnen afschuiven. Het kan ons allemaal overkomen."

Onweersbuien en harde wind hebben in het noorden van Nederland gisteren aan het begin van de avond geleid tot ondergelopen straten en schade.

In het Groningse Roodeschool viel in korte tijd 46 millimeter neerslag, ruim de helft van wat er in een maand valt. Ook elders in de provincie Groningen en in Friesland was sprake van wateroverlast door stevige buien.

In de Drentse hoofdstad Assen kwamen straten onder water te staan toen in korte tijd bijna 40 millimeter regen viel. In Beilen, ook in Drenthe, waaiden tijdens een zomerse onweerbui verschillende bomen om.

Ondergelopen straten en omgewaaide bomen na noodweer in Noord-Nederland:

Eerder op de dag was vanwege noodweer een feestterrein in het Zuid-Limburgse Ubachsberg ontruimd. De ongeveer 10.000 bezoekers schuilden thuis of in een door hulpdiensten aangewezen locatie, schrijft de regionale omroep L1. Veel schade was er niet. Een uurtje later werd het feest hervat.

D-day-veteraan en populaire TikTokker "Papa Jake" Larson is op 102-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn kleindochter bekendgemaakt. Op zijn TikTok-account "Story Time with Papa Jake" stroomden al snel berichten binnen van mensen vanuit de hele wereld die hem de laatste eer brachten.

De Amerikaan overleefde in 1944 het Duitse vuur op de kliffen van Normandië en kreeg op latere leeftijd meer dan 1,2 miljoen volgers op TikTok. In zijn TikTok-video's vertelde Papa Jake grappige verhalen, maar herinnerde hij mensen ook aan de gruwelen van oorlog.

Jake Larson werd geboren op 20 december 1922 in Owatonna, Minnesota. In 1938 loog hij over zijn leeftijd en sloot zich op 15-jarige leeftijd aan bij de National Guard terwijl militairen minstens 17 moesten zijn.

In 1942 werd hij naar Europa gestuurd en kwam hij terecht in Noord-Ierland. Daar werd hij sergeant operaties en stelde hij de planningsboeken samen voor de invasie van Normandië.

Emmy

Op D-day, 6 juni 1944, was hij een van de bijna 160.000 geallieerde soldaten die aan land gingen op de kust van Normandië. Hij overleefde machinegeweervuur op Omaha Beach en wist ongedeerd de heuvels te bereiken, die toen nog vol zaten met Duitse bunkers vanwaaruit veel Amerikaanse soldaten werden gedood.

Tachtig jaar na D-day gaf Larson een interview aan CNN-journalist Christiane Amanpour. Hij zei toen dat hij zichzelf niet zag als held en dat hij net als alle anderen bereid was om zijn leven te geven om Hitler te verslaan. Amanpour won met het interview een Emmy-tv-prijs. Ze gaf de trofee vervolgens aan de veteraan.

De Britse band Coldplay heeft bij het eerste concert sinds een video viraal ging waarin een stel betrapt werd op een affaire, het publiek vooraf gewaarschuwd dat ze gefilmd kunnen worden.

"We willen graag een aantal van jullie in het publiek begroeten," zei Coldplay-zanger Chris Martin. "Dat doen we met onze camera's, waarmee we sommigen van jullie op het grote scherm zetten. Dus als je je make-up nog niet hebt gedaan, doe dat nu."

De video waarin Chris Martin fans waarschuwt:

Enkele dagen eerder waren Andy Byron, CEO van databedrijf Astronomer, en Kristin Cabot, hoofd personeelszaken bij hetzelfde bedrijf, wereldnieuws. Voor de ogen van tienduizenden fans verschenen ze samen innig op het grote scherm. Toen ze doorhadden dat ze in beeld waren, doken ze snel weg en bedekten hun gezicht met hun handen. Martin grapte toen: "Of ze hebben een affaire, of ze zijn gewoon heel erg verlegen." Kort daarna werd duidelijk dat beiden getrouwd waren en een affaire hadden.

De video van het stel had grote gevolgen voor Byron: hij werd ontslagen als CEO. In een verklaring liet het bedrijf weten dat van hun leiders wordt verwacht dat ze "de norm stellen op het gebied van zowel gedrag als verantwoording en dat is recentelijk niet gebeurd."

Een dag na het incident vroeg de zanger al aan andere bezoekers die gefilmd werden of ze een stel waren. Maar gisteren waarschuwde hij expliciet dat mensen groot in beeld kunnen komen, iets wat Byron en Cabot overkwam zonder de voorafgaande waarschuwing.

De Ecuadoraanse bendeleider Jose Adolfo Macias, die bekend staat als Fito, heeft de gevangenis verlaten en is onderweg naar de Verenigde Staten. Hij moet daar terechtstaan voor onder meer drugs- en wapenhandel.

De VS en Ecuador hebben niet bevestigd dat hij is uitgeleverd, maar Fito's advocaat heeft dat wel gedaan. "Mijn cliënt en ik verschijnen morgen voor de federale rechtbank in Brooklyn, waar hij onschuldig zal pleiten", zei de advocaat tegen persbureau Reuters. "Daarna wordt hij vastgezet in een nog onbekende gevangenis."

Macias ontsnapte vorig jaar uit een Ecuadoraanse gevangenis, waar hij een straf van 34 jaar uitzat voor meerdere misdrijven. Hij werd vorige maand opnieuw gearresteerd en naar een streng beveiligde gevangenis overgebracht. De Ecuadoraanse regering had een beloning van één miljoen dollar uitgeloofd voor informatie die tot zijn arrestatie zou leiden. Eerder deze maand ging Macias akkoord met zijn uitlevering aan de VS.

Beruchte bende

Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie pleegde de beruchte bende Los Choneros sinds de jaren 90 aanslagen op politie, politici, advocaten, aanklagers en burgers. De 45-jarige bendeleider staat sinds 2020 aan het hoofd van Los Choneros. Volgens de Amerikaanse aanklager zijn onder zijn leiding duizenden kilo's cocaïne de VS binnengekomen.

De Ecuadoraanse regering zegt dat de bende veel macht heeft over de gevangenissen in het land, die kampen met corruptie en overbevolking. Macias zou voor zijn ontsnapping uitbundige feesten hebben gegeven in de gevangenis, waar hij toegang had tot alles van drank tot hanengevechten.

In Den Haag heeft een magneetvisser gisteren 18 vuurwapens uit het water gehaald. De wapens zaten in een tas. De politie werd gealarmeerd waarna duikers werden ingezet. Die hebben niet meer wapens kunnen vinden.

Om wat voor vuurwapens het gaat, wat de herkomst is en hoelang ze al in het water lagen, is niet bekend. Een woordvoerder zegt tegen Omroep West dat er wel echte vuurwapens tussen zitten.

Het Team Explosieven Verkenning heeft ze in beslag genomen en doet verder onderzoek