Aggregator

Het archief met dossiers van 'foute Nederlanders' wordt volgend jaar zoals gepland openbaar, maar om te voorkomen dat kwaadwillenden met de documenten aan de haal gaan, neemt het Nationaal Archief maatregelen, maakte Trouw vanochtend bekend.

Het gaat om een half miljoen dossiers van Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerden met de Duitsers of daarvan werden verdacht. De papieren dossiers worden sowieso openbaar, dat moet volgens de Archiefwet, maar er komt veel meer uitleg en aandacht om het archief in zijn context te presenteren, zegt de projectleider tegen de NOS. Dat gebeurt omdat het bij nabestaanden van collaborateurs erg gevoelig ligt.

Dossiers van mensen die tijdens de oorlog aan de kant van de Duitsers stonden, zullen daarom voorlopig niet via zoekmachines als Google vindbaar zijn en ze zijn ook niet te downloaden. Per 1 januari komt het eerste kwart van het archief online, blijkt uit een nieuw plan van het Nationaal Archief, het NIOD, WO2NET en het Huygens Instituut. Daarna komt er een half jaar niets nieuws bij.

Eerst zwaarste gevallen

"De eerste dossiers die we online beschikbaar gaan stellen, zullen de zwaarste gevallen zijn. We gaan ervan uit dat daar al het meeste over bekend is en dat die dus de minste impact zullen hebben", zegt projectleider Edwin Klijn in het NOS Radio 1 Journaal. "En we gaan ook meer context geven, zo van 'hoe moet je dit archief nu begrijpen', want het is een heel complex archief."

Het besluit daarover is dan ook niet licht genomen. "We zijn hierop uitgekomen na gesprekken met het ethisch beraad dat we hebben ingericht, helemaal aan het begin van het project. Daarin zitten nabestaanden van zowel oorlogsslachtoffers als NSB'ers die ons hebben geadviseerd over hoe we dit kunnen doen, zodat beide groepen zich erin kunnen vinden", zegt Klijn.

Het collaboratie-archief omvat bijna vier kilometer aan papier en 30 miljoen documenten: persoonlijke foto's, dagboeken en brieven van Nederlanders die in de oorlog heulden met de vijand. Ook zitten in de dossiers belastende verklaringen van buren, vrienden en bekenden. Sinds februari 2022 wordt dit gevoelige archief gedigitaliseerd.

Niet 'dé waarheid'

Het resultaat van het overleg met de nabestaanden is een middenweg geworden, legt Klijn uit: "De gesprekken waren soms pittig. Je hoort natuurlijk wat een impact het NSB-lidmaatschap van iemand heeft gehad op een familie en wat het betekent als zo'n archief online komt. Tegelijkertijd hebben we gesproken met nabestaanden van slachtoffers, die het weer heel belangrijk vinden dat het zo open mogelijk beschikbaar wordt."

Het gaat om het meest beladen archief van Nederland, dus zorgvuldigheid is geboden, zegt Klijn. "Het is ook een beetje pionieren, dit is nooit gedaan, met een collectie met deze achtergrond en beladenheid. Het is echt uitvinden hoe we hier een menselijke weg in kunnen vinden."

Daarom heeft het archief ook een gebruiksaanwijzing nodig, zegt hij. "Er zitten allerlei verklaringen in, van een buurman, wie deed wat. Het is soms ook niet waar. Mensen hebben bepaalde redenen om iets te verklaren en dat is ook wat we straks gaan uitleggen. Je moet dit archief niet lezen als 'de waarheid', het zijn getuigenverklaringen."

'Niet blij mee'

Het Centraal Joods Overleg is niet blij met de uitkomst. Vicevoorzitter Hans Weijel: "De Joodse gemeenschap moet al tachtig jaar wachten op antwoorden. De archieven zouden eindelijk open gaan en nu - na tachtig jaar - komt er weer uitstel. Het is te idioot voor woorden. Mensen willen na al die jaren weten wie z'n grootouders naar de gaskamer heeft gestuurd. Het land heeft recht op z'n eigen geschiedenis. "

Hij zegt te begrijpen dat het een spannende tijd is voor familieleden van collaborateurs. "Maar laat duidelijk zijn, niemand kan het helpen dat zijn vader of grootvader een landverrader was. Het is idioot voor woorden dat om deze reden er weer uitstel komt."

Volgens Weijel is het juist nu, in tijden van toenemend antisemitisme, belangrijk de archieven eindelijk te openen. "Je kunt uit de geschiedenis leren hoe mensen toen zijn gaan denken. Dat zijn lessen die je nu voor educatie kunt gebruiken. Ook dat is een reden om te zeggen: doe dat archief nou helemaal open."

Presentatie met uitleg

Iedereen kan het archief straks opvragen. Dat betekent dat je er op de website Oorlog voor de rechter in kunt zoeken, bijvoorbeeld op een plaatsnaam, eigennaam of term. Op 1 januari komen de eerste acht miljoen pagina's online, de rest wordt tot 2027 aangevuld.

Het komt dus wat voorzichtiger en langzamer online dan oorspronkelijk het plan was. Klijn: "Het gaat om zorgvuldigheid en het geven van uitleg bij de pagina's over bijvoorbeeld organisaties die erin voorkomen en over hoe je het archief moet begrijpen. We hebben echt heel veel aandacht om het archief in zijn context te presenteren."

Bij de politie van Rotterdam is sprake van een "sociaal onveilig werkklimaat". Dat meldt de krant NRC op basis van onafhankelijk onderzoek van de politie. Er zijn al langere tijd klachten over het team in Rotterdam-Centrum waar zo'n 230 agenten werken.

De klachten gaan over racisme, discriminatie, seksueel overschrijdend gedrag, pestgedrag, drankgebruik en buitensporig gewelddadig handelen op straat.

De Nederlandse Politiebond had gevraagd om de problemen in kaart te laten brengen. De politie Rotterdam heeft vervolgens de opdracht gegeven om onderzoek te doen. De resultaten van het onderzoek kwamen in juni, maar bleven in besloten kringen om te voorkomen dat er informatie zou uitlekken, schrijft de krant. Politieagenten zouden het alleen onder toezicht van een leidinggevende hebben mogen inzien.

Discriminatie

NRC sprak zes betrokken politieagenten die anoniem willen blijven. Zij bevestigen dat er sprake is van racisme en seksisme op de vloer. Sommige collega's zijn daardoor zelfs langdurig ziek en zitten thuis "en de pesters gaan vrijuit", zegt een van de agenten tegen de krant.

Een agent van Surinaamse komaf, die al dertig jaar in dienst is, ontving opmerkingen als "Jij hebt zeker weer alle bananen opgegeten", als de fruitschaal leeg was. Ook kreeg hij racistische sneren over zijn huidskleur.

Uit de gesprekken met NRC blijkt dat er bangalijsten bestaan binnen het korps en dat vrouwelijke collega's soms worden beoordeeld op hun uiterlijk en "seksuele mogelijkheden". Ook is er sprake van overmatig alcoholgebruik bij 'bindingsdagen', waarbij agenten stiekem sterke drank meenemen.

Geweld tegen burgers

Verder zeggen sommige agenten dat collega's te fel optreden tegen burgers, door met wapenstokken klappen uit te delen en daarbij mobiele telefoons kapot te slaan. Ze beschouwen het als een te hardhandige aanpak van uitgaansgeweld.

De Rotterdamse politiechef Fred Westerbeke wil tegenover de krant geen vragen beantwoorden. Een woordvoerder van de politie spreekt tegen de NRC van een onaanvaardbare situatie; er zou inmiddels een plan in de maak zijn voor een duurzaam veilig werkklimaat.

De Nederlandse Politiebond, die aandrong op het onderzoek, zegt er vertrouwen in te hebben dat de eenheidsleiding stappen zet om de veiligheid in het team terug te brengen. "De heftige situatie buiten op straat heeft zijn weerslag op het team binnen", zegt vakbondsvoorzitter Nine Kooiman over de bevindingen in het rapport. "Het zorgt voor bepaald gedrag als uitlaatklep dat niet goed te praten is."

De op duurzaamheid gerichte vermogensbeheerder ASN Impact Investors heeft alle belangen in kledingbedrijven verkocht. Volgens ASN boeken bedrijven als H&M, het moederbedrijf van Zara, en Asics onder druk van Chinese concurrenten te weinig vooruitgang op het gebied van duurzaamheid.

Het is een "duivels dilemma", zegt directeur San Lie, omdat ASN nu niet meer als aandeelhouder met deze bedrijven in gesprek blijft. "Op het vlak van arbeidsomstandigheden zijn er wel wat verbeteringen, maar er gebeurt te weinig en het gaat niet snel genoeg."

Volgens Lie lijkt het alsof de sector gevangen zit in een beweging naar alleen maar meer produceren. "Inmiddels concurreren deze kledingbedrijven met Chinese partijen als Shein en Temu, die nog sneller produceren. Dit staat verduurzaming in de weg."

Consumenten zijn bevattelijk voor de constante stroom aan nieuwe kleding, ziet Lie. "We weten van de schrijnende omstandigheden in fabrieken en de stranden die vol liggen met kledingafval. Toch zijn we geneigd om als we een winkelstraat inlopen nieuwe kleding te kopen."

De kledingindustrie hoort bij de meest vervuilende industrieën ter wereld. De uitstoot van broeikasgassen is hoog, net als de milieuvervuiling van land en water. Ook is polyesterkleding verantwoordelijk voor een groot deel van het microplasticprobleem. Die microplastics komen met name bij de eerste wasbeurten vrij, wat verder in de hand wordt gewerkt met 'fast fashion'.

Omdat de industrie niet snel genoeg verandert en consumenten dit niet afdwingen, ligt er wat Lie betreft een taak voor de overheid om negatieve effecten van de kledingindustrie tegen te gaan. In andere landen gebeurt dit ook. Zo wordt in Frankrijk gewerkt aan wetgeving waardoor 'fast fashion'-kledingstukken tot 10 euro per stuk duurder zouden kunnen worden.

Ook Europees wordt gewerkt aan een reeks wetten en regels om de verkoop van grote hoeveelheden goedkope kleding tegen te gaan. Zo wil de EU dat alle kledingstukken vanaf 2027 een digitaal productpaspoort hebben met gedetailleerde informatie over onder meer herkomst en uitstoot. Zo kan de consument een geïnformeerde keuze maken, is de gedachte.

Op de eerste avond van de Democratische Nationale Conventie in Chicago heeft president Biden opnieuw gezegd dat bij de komende presidentsverkiezingen de democratie op het spel staat. "Zo simpel is het, zo ernstig is het en het ligt in jullie handen". Hij sprak ook weer zijn steun uit voor Kamala Harris en noemde het de beste beslissing uit zijn politieke carrière om haar als vice-president te kiezen.

Maar de avond werd door de Democraten vooral gebruikt om Biden, die recent als Democratische presidentskandidaat plaatsmaakte voor Harris, in het gezelschap van duizenden gedelegeerden uitvoerig te bedanken voor zijn "historische leiderschap". Het was de aftrap van de week waarin de Democraten hun partijcongres in Chicago houden. In deze week zal Kamala Harris haar benoeming tot presidentskandidaat ook officieel maken.

Aanwezigen moesten lang wachten voordat Biden het podium betrad. Toen hij zijn opwachting maakte, kwam de president, geïntroduceerd door zijn jongste dochter, met betraande ogen het podium op. Minutenlang duurde het voordat de menigte weer bedaard was. Naar alle waarschijnlijkheid was het zijn laatste grote toespraak in zijn politieke carrière.

Biden werd door zijn dochter aangekondigd, wat hem emotioneerde:

"Zijn jullie er klaar voor om Kamala Harris en Tim Walz te nomineren?", vroeg Biden zijn aanhang. Op de laatste dag van de conventie zal Harris haar kandidatuur officieel accepteren in een toespraak. Een dag eerder zal kandidaat-vicepresident Tim Walz, haar running mate, hetzelfde doen.

Hoewel Harris pas voor donderdag op het programma staat, liet ze zich op de eerste avond ook even zien en horen. Ze bedankte in een korte toespraak president Biden, die later zou spreken, voor zijn "historisch leiderschap" en zei hem "eeuwig dankbaar" te zijn.

Speech van Hillary Clinton

Ook Hillary Clinton was erbij op dag één. Ze kon op luid gejuich rekenen van de menigte. Het duurde lang voordat ze daadwerkelijk aan haar toespraak kon beginnen. "Er gebeurt iets in Amerika", begon ze. "Je voelt het."

Volledig in het wit gekleed, net als in 2016 tijdens haar acceptance speech, sprak Clinton vol lof over Biden. "Hij bracht waardigheid, degelijkheid en vertrouwen terug naar het Witte Huis", zei ze over de huidige president.

Clinton haalde ook nog even kort haar eigen kandidatuur aan in 2016, het jaar dat Donald Trump de presidentsverkiezingen won. Clinton: "We hebben daarna geweigerd op te geven. We hielden onze ogen op de toekomst. De toekomst is nu hier."

Voorafgaand aan de Democratische conventie protesteerden duizenden pro-Palestijnse activisten buiten de zaal. Zij eisen een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza. Verschillende activisten wisten door de hekken van het afgezette gebied te breken waarna de politie in Chicago ingreep.

In zijn toespraak haalde Biden de protesten buiten het gebouw ook nog aan. "Zij hebben een punt", zei hij daarover. "Aan beide kanten worden veel onschuldige mensen vermoord."

De activisten hebben ook voor de laatste dag een protest aangekondigd. De Democratische conventie duurt nog tot en met donderdag. Meerdere Democratische prominenten maken hun opwachting deze dagen, zo zullen ook Bill Clinton en Barack Obama nog spreken op het politieke congres.

Goedemorgen! De Amerikaanse oud-president Obama spreekt de Democratische Conventie in Chicago toe en de vierde etappe in de Ronde van Spanje begint en eindigt in Spanje.

Eerst het weer: in het oosten van het land is het tot ver in de middag vrij zonnig. De temperatuur loopt op naar 25 tot lokaal 27 graden. In het westen overheerst de bewolking en laat de zon zich slechts af en toe zien. Vooral vanmiddag volgt hier ook af en toe regen. In het westen van het land wordt het 21 of 22 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Amerikaanse inlichtingendiensten stellen dat Iran verantwoordelijk is voor pogingen om verkiezingscampagnes te infiltreren. Dat schrijft onder meer de FBI in een verklaring. "Wij hebben tijdens deze campagnes steeds agressievere Iraanse activiteiten waargenomen, specifieke operaties om het Amerikaanse publiek te beïnvloeden en cyberoperaties gericht op de verkiezingscampagnes", schrijven de inlichtingendiensten in de gezamenlijke verklaring.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een ruimtesonde van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA scheert de komende twee dagen met hoge snelheid langs zowel de maan als de aarde op weg naar de planeet Jupiter. De sonde Juice, die anderhalf jaar geleden de ruimte in werd geschoten, wint door de geplande manoeuvre aan snelheid. De sonde moet Jupiter in juli 2031 bereiken.

Fijne dag!

Het duurt niet lang meer voordat de nieuwe oogst Nederlandse appels en peren in de schappen ligt. Vanaf deze week beginnen zo'n 1100 telers met plukken. De verwachting is wel dat er een stuk minder peren bij zullen zitten. Uit de oogstraming van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) en branchevereniging GroentenFruit Huis blijkt dat de perenoogst bijna tien procent minder zal zijn dan vorig jaar.

Naar schatting zal er 327 miljoen kilo peren worden geoogst, tegenover 358 miljoen kilo vorig jaar. De kleinere oogst is met name het gevolg van het grillige weer in het voorjaar, zeggen de groente- en fruitorganisaties. De afwisseling van warme, koude en natte dagen waarop soms ook nog eens hagel viel, was niet goed voor het fruit.

De appeloogst lijkt minder te verschillen van die in 2023, er wordt naar verwachting ongeveer een procent minder appels geplukt. Maar de oogst lag vorig jaar al een stuk lager dan het jaar daarvoor. Onder meer door een keverplaag daalde de appeloogst toen met 15 procent. Door het slechte weer is het dus ook niet gelukt om weer op het oude niveau te komen.

"De oogst van beide fruitstukken is minder dan het langjarig gemiddelde", zegt NFO-voorzitter Ron Mulders. "Appels en peren hebben net andere bloeiperiodes, die van de peer is bijvoorbeeld wat later. Door de timing van het slechte weer kan de ene vrucht er dus meer last van hebben dan de ander."

Nattigheid

Appel- en perenteler Marc André de la Porte uit Dreumel - in het Land van Maas en Waal - gaat uit van een nog iets groter verlies. "Normaal haal ik hier 1,5 miljoen kilo peren en appels binnen, maar dit jaar kom ik, denk ik, niet verder dan 1,3 miljoen kilo. We hebben een lastig groeiseizoen gehad. Het was veel te nat. De maat van de vruchten is dan kleiner en dat heeft veel invloed op de kilo's die we binnen halen."

André de la Porte, die de oogst dit jaar binnenhaalt met circa dertig plukkers uit Polen, zegt dat het natte weer dit jaar vooral invloed had op peren. "Maar het heeft ook met de opbrengst van vorig jaar te maken. Toen was de appeloogst ook al minder, terwijl er een behoorlijke perenoogst was."

Tegen die nattigheid valt niet veel te doen, vertelt de teler. "Een oplossing is in ieder geval het waterpeil op het juiste niveau houden. Maar als er zoveel valt als de afgelopen maanden... daar helpt niet zoveel tegen. We kunnen geen dak aanbrengen hier, hè."

"Als het zo blijft doorgaan met de klimaatverandering, gaan we op sommige plekken boomgaarden verliezen", stelt hij vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. "Dan houdt het ook voor mij een keer op."

Europa

In de oogstraming voor heel Europa doen peren het juist wat beter dan vorig jaar. Dat komt vooral door het herstel van de perenproductie in Italië. Italiaanse telers hadden vorig jaar een misoogst.

De appel doet het daarentegen minder goed. De verwachting van de World Apple and Pear Association (WAPA) is dat er in Europa elf procent minder appels geoogst zullen worden.

Dat is opnieuw te verklaren door het slechte voorjaarsweer, waar vooral Polen, Hongarije, Tsjechië en Oostenrijk veel last van hadden. Mulders: "In Zuid- en Oost-Europa is het grillige weer al een groter probleem dan bij ons, waardoor hele oogsten wegvallen. Dit begint nu langzamerhand ook in Nederland een rol te spelen."

Amerikaanse inlichtingendiensten stellen dat Iran verantwoordelijk is voor pogingen om de verkiezingscampagnes te beïnvloeden. Dat schrijft onder meer de FBI in een verklaring.

"Wij hebben tijdens deze campagnes steeds agressievere Iraanse activiteiten waargenomen, specifieke operaties om het Amerikaanse publiek te beïnvloeden en cyberoperaties gericht op de verkiezingscampagnes", schrijven de inlichtingendiensten in de gezamenlijke verklaring.

Volgens de FBI hebben Iraniërs geprobeerd toegang te krijgen tot verkiezingscampagnes van zowel de Republikeinen als de Democraten met als doel "om verdeeldheid te zaaien en het vertrouwen in de democratie te ondermijnen". Er is niet bekendgemaakt of de hacks ook succesvol zijn geweest.

Vertrouweling van Trump

Deze maand werd al duidelijk dat de FBI hackpogingen gericht op de campagnes van president Joe Biden, vicepresident Kamala Harris en de Republikeinse kandidaat Donald Trump onderzoekt. In het geval van Trump zouden hackers succesvol zijn geweest en toegang hebben gekregen tot het persoonlijke e-mailaccount van Roger Stone, een prominente Republikein en vertrouweling van Trump.

Op zijn eigen sociale medium Truth Social zei Trump dat de hackers "alleen openbare informatie" hadden weten te bemachtigen. Iran heeft de hackpogingen tot nu toe altijd ontkend.

Een ruimtesonde van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA scheert de komende twee dagen met hoge snelheid langs zowel de maan als de aarde op weg naar de planeet Jupiter. De sonde Juice, die anderhalf jaar geleden de ruimte in werd geschoten, wint door de geplande manoeuvre aan snelheid. De sonde moet Jupiter in juli 2031 bereiken.

Het gaat om een unieke en tot in de puntjes voorbereide manoeuvre, zo vertelt ingenieur Alessandro Atzei van ESA in het radioprogramma Nieuws en Co. Hij was eerder ook betrokken bij de lancering van de Juice. "Het komt vaker voor dat een ruimtevaartuig langs de aarde scheert om meer snelheid te krijgen, maar het is voor het eerst in de geschiedenis dat een sonde eerst langs de maan en daarna langs de aarde vliegt."

De zogeheten flyby is nodig omdat de sonde te weinig brandstof aan boord heeft om rechtstreeks van de aarde naar Jupiter te vliegen. Daar zou ongeveer 60.000 kilo brandstof voor nodig zijn, volgens de ESA een onmogelijke hoeveelheid. "Dan had de satelliet dertig keer groter moeten zijn. In plaats daarvan gebruiken we de zwaartekracht die het vaartuig gratis van de maan en andere planeten krijgt", aldus Atzei.

Lasso

De verwachting is dat de Europese sonde, door om zowel de maan als de aarde te slingeren, de grote oversteek door de ruimte naar Jupiter kan maken. "Door de zwaartekracht van de planeten te gebruiken krijgt het vaartuig een flinke zwiep, die de komende jaren nog een aantal keer wordt herhaald", zegt Atzei, die de manoeuvre met het effect van een lasso vergelijkt. "Het is alsof het vaartuig een extra zwiep krijgt in de richting van Jupiter."

Over de flyby is door ingenieurs van ESA jaren nagedacht. "Daar zijn enorme berekeningen voor nodig", aldus de ingenieur. Om Jupiter in 2031 te bereiken, heeft het ruimtevaartuig nog een aantal van zulke slingers nodig. "Na morgen zet de Juice koers richting de planeet Venus, waar het vaartuig volgend jaar augustus weer een zwiep krijgt. Daarna keert de sonde nog twee keer terug naar aarde om wederom extra snelheid te maken."

De weg die ruimtesonde Juice aflegt naar Jupiter:

Volgens berekeningen scheert de ruimtesonde vanavond rond 23:15 uur Nederlandse tijd langs de maan. "De sonde komt op zo'n 700 kilometer van de maan. Dat is heel erg dichtbij in ruimtebegrippen en moet heel precies worden gedaan", zegt Atzei. Toch is een succesvolle manoeuvre volgens de ESA bijna gegarandeerd. "De kans dat er iets misgaat is bijzonder klein, want we kunnen de baan van het vaartuig zeer precies berekenen."

Morgenavond draait de Juice om de aarde. Rond 23:57 uur is de afstand tot de aarde het kleinst, ongeveer 6800 kilometer. Dat is dichterbij dan sommige satellieten. Mogelijk is de flyby met een goede verrekijker of een telescoop in Europa waar te nemen. Het zal eruit zien als een stipje dat snel aan de hemel beweegt.

Water

Op Jupiter hoopt de Europese ruimtevaartorganisatie vloeibaar water te vinden. "Jupiter heeft drie ijsmanen met enorm veel hard ijs op de oppervlakte. Mogelijk hebben deze manen onder het oppervlak vloeibaar water zitten", zegt de ingenieur. "Ook leert de missie ons over het ontstaan van ons zonnestelsel, en van het heelal."

Het is pas de derde missie naar de grootste planeet in het zonnestelsel. Als alle brandstof aan boord op is, moet de Juice in 2035 inslaan op Ganymedes, een van de ongeveer honderd manen die Jupiter telt.

Het Openbaar Ministerie heeft vier jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist tegen een man voor het bekijken van beelden van Filipijnse kinderen die seksuele handelingen uitvoerden. De verdachte zit sinds december vorig jaar vast.

De 55-jarige Gerard V. uit Almelo werd betrapt op het bekijken van een naaktfoto toen een agent bij een verkeerscontrole toevallig zag dat de man de naaktfoto op zijn telefoon binnenkreeg. Hij bekende toen aan de agent dat het ging om kinderporno.

Uit onderzoek bleek vervolgens dat de verdachte via een livestream kinderporno keek en hiervoor betaalde. Ook vond de politie op in beslag genomen apparatuur 3500 pornografische foto's van kinderen.

'Meermaals gewaarschuwd'

V. had met zowel minderjarige meisjes in Nederland als minderjarige meisjes in het buitenland contact. Volgens het OM is hij ook schuldig aan het verspreiden van kinderporno, omdat hij de beelden die hij van de meisjes kreeg vastlegde.

"Hij had contact met minderjarige vrouwen door middel van meerdere applicaties zoals onder meer Facebook, Instagram, WhatsApp en Snapchat. Een groot deel van dit contact was seksueel en met een groot leeftijdsverschil", zei de officier van justitie. "Ondanks dat de verdachte al meermaals gewaarschuwd was door de politie, bleef hij maar doorgaan."

Volgens de officier van justitie was de verdachte dag en nacht bezig met het bevredigen van zijn seksuele behoeften, ten koste van kinderen, die hij "zag en gebruikte als lustobject". Over zijn gedrag zei de verdachte in de rechtbank dat "het niet de schoonheidsprijs verdient".

V. heeft een geschiedenis van zedendelicten. In 2011 werd hij veroordeeld voor seksueel misbruik van kinderen, waaronder zijn eigen dochters. Hij kreeg hier toen 40 maanden cel voor. Experts hebben een pedofiele stoornis bij hem vastgesteld en ook zijn advocaat erkent dat V. hulp nodig heeft. Die vindt het daarom belangrijk dat de zaak snel behandeld wordt. Op 2 september doet de rechtbank uitspraak.

Wereldwijd probleem

De officier van justitie noemde de omvang van het probleem van kindermisbruik "een wereldwijde pandemie die veel te lang verborgen is gebleven".

In 2022 werden volgens onderzoek van hulporganisatie International Justice Mission (IJM) en de Britse Universiteit van Nottingham naar schatting 470.000 kinderen in de Filipijnen seksueel misbruikt. In het onderzoek staat dat dit gebeurt op verzoek van mensen uit rijke, westerse landen zoals Nederland.

Aanstaande vrijdag staat een 26-jarige man uit Spijk voor de rechter. Ook deze verdachte zou tegen betaling een Filipijns kind seksuele handelingen hebben laten verrichten voor een webcam.

Het OM zegt dat online kindermisbruik steeds vaker voorkomt sinds de coronapandemie. Dat er zoals nu in Nederland mannen terechtstaan, gebeurt maar zelden. Volgens het OM is het moeilijk om verdachten in het Westen op te sporen.

"We zien vaak niet dat het misbruik plaatsvindt", zegt officier van justitie Linda van den Oever, landelijk belast met de aanpak van kinderporno. "Er is 1-op-1-contact tussen de klant en het slachtoffer en van de livestreams worden meestal geen opnamen gemaakt." Het contact vindt bovendien vaak plaats via chat- en videoapps die de inhoud versleutelen, waardoor de politie daar niet zomaar bij kan.

De twee Nederlandse zaken zijn daarom volgens het OM waarschijnlijk het topje van de ijsberg.

Matrixborden, verkeersregelaars en stoplichten die langer op rood staan moeten voorkomen dat dit weekend opnieuw een verkeerschaos ontstaat in en rond Nieuwegein.

Door werkzaamheden op de A2 in de richting van Den Bosch is de snelweg meerdere weekenden afgesloten tussen knooppunt Oudenrijn en knooppunt Everdingen. Dat zorgde afgelopen vrijdag meteen voor problemen.

Het verkeer stond bij Nieuwegein, Houten en IJsselstein muurvast en pas rond 23.00 uur 's avonds kwam er weer wat beweging in. Sommige mensen stonden in Nieuwegein tot wel vijf uur nagenoeg stil. Omwonenden stelden hun toiletten beschikbaar en gaven automobilisten zelfs te eten en te drinken. Ook de gemeente schoot bestuurders te hulp.

Burgemeester Marijke van Beukering van Nieuwegein zei eerder geschrokken te zijn van de verkeersdrukte. Ze wil dat de afsluiting dit weekend anders verloopt. De gemeente ging daarom vandaag met Rijkswaterstaat en de Veiligheidsregio Utrecht in gesprek om maatregelen te nemen.

Monitoren

Matrixborden moeten voorkomen dat automobilisten afslaan bij Nieuwegein omdat die route korter zou zijn. Mochten bestuurders dat alsnog doen, dan staan ze langer stil voor stoplichten. Hierdoor kan de stad het verkeer beter verwerken.

Op drukke punten in de stad worden verkeersregelaars ingezet. Een team van de gemeente Nieuwegein en Rijkswaterstaat gaat de komende weekenden de drukte monitoren. Die informatie wordt doorgegeven aan navigatiediensten. Daarnaast worden wegen afgezet.

Burgemeester Van Beukering zegt tegen RTV Utrecht tevreden te zijn met de maatregelen: "Ik denk en ik hoop dat er goede afspraken zijn gemaakt."

Toch roept ze mensen op snelwegen rondom Nieuwegein de komende weekenden te mijden, of het openbaar vervoer te nemen. "Het blijft gewoon een hele drukke verkeersader die eruit ligt, de A2."

Ze zouden in eerste instantie maar een of twee jaar blijven. Maar het liep allemaal anders met de gastarbeiders die Nederland uit Turkije haalde. In het begin van de jaren zestig woonden er slechts 22 Turken in Nederland, inmiddels zijn er ruim 400.000 Nederlanders met een Turkse achtergrond.

Het is vandaag precies zestig jaar geleden dat Nederland en Turkije een overeenkomst sloten om arbeiders uit Turkije te werven. Er werd afgesproken dat de gastarbeiders naar Nederland konden komen om te werken. Nederland had ze nodig vanwege de groeiende economie en de opbouw van het land na de Tweede Wereldoorlog.

Het waren vooral jonge mannen die kwamen om geld te verdienen. De 82-jarige Metin Tekinturk was een van de eerste gastarbeiders in Nederland. Hij werkte jarenlang in verschillende metaalfabrieken. Later liet hij zich omscholen en werkte hij voor de gemeente Zaanstad. Salman Karasoylu werkte jarenlang in een kippenfabriek en werd later onder meer adviseur bij de gemeente Enschede.

"Nederland is een heel mooi land als je de taal spreekt", zegt Yeter Karasoylu:

"Ze werden heel hartelijk ontvangen, want bedrijven hadden grote behoefte aan arbeiders", zegt Marlou Schrover, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Bijna alle arbeiders kwamen in fabrieken terecht. "Het was een oplossing voor grote tekorten, ze deden vies en zwaar werk dat Nederlanders niet wilden doen."

Zichtbaar in straatbeeld

De arbeiders namen ook tradities met zich mee. "Ze kwamen niet alleen met hun koffers maar ook met volksdansen, hun eigen muziek en literatuur naar Nederland. Denk aan de Turkse gastvrijheid of Turks eten zoals kebab", zegt Sahin Yildirim, auteur van het boek '60 jaar, 60 verhalen'. Yildirim houdt zich al jaren bezig met migratie en geeft daar gastlessen over.

Volgens Yildirim maakte het ook de Nederlander nieuwsgierig om naar Turkije te reizen, bijvoorbeeld naar badplaatsen als Antalya. Maar de veranderingen leidde soms ook tot onrust in de samenleving. Zo werd de Rotterdamse Afrikaanderwijk begin jaren zeventig dagenlang geteisterd door rellen. Het geweld richtte zich tegen Turkse gastarbeiders die in de zogeheten pensions woonden.

In de loop van de jaren kwamen ook de vrouwen en kinderen van de gastarbeiders naar Nederland toe. De Turkse mannen leefden een vrij geïsoleerd leven, maar door gezinshereniging kwamen ze terecht in gezinswoningen en werden ze veel zichtbaarder in het straatbeeld. In steden verrezen moskeeën, Turkse kinderen kwamen in de schoolklas zitten.

Integratie

Zowel Turkije als Nederland hadden er niet op gerekend dat de Turken zich in Europa zouden vestigen. Volgens Yildirim maakte dat het hele integratieproces lastiger. "Iedereen dacht in de jaren zestig en zeventig dat Turken terug zouden gaan, maar de Turken zagen hier ook kansen voor hun kinderen."

Bovendien werd er discussie gevoerd over de culturele verschillen. Discussies die tot op de dag van vandaag in de politiek te horen zijn. Zo beklommen de kinderen en kleinkinderen van die eerste generatie Turken de sociale ladder, maar liepen ze ook tegen obstakels aan. Turkse Nederlanders van de eerste generatie zien dat volgende generaties nog steeds te maken hebben met racisme, ook al zijn ze in Nederland geboren.

"Kijk hoeveel mensen nog altijd gediscrimineerd worden om hun achtergrond, denk aan de toeslagenaffaire", zegt Yildirim. "De nieuwe generatie vraagt zich af wanneer ze volledig geaccepteerd worden, en is daar veel mondiger over", zegt hoogleraar Schrover.

Een deel van de Turkse Nederlanders voelt zich nog steeds sterk verbonden met Turkije, maar er is ook een deel dat het land van hun grootouders alleen als vakantieland ziet. "Ze zitten tussen wal en schip", zegt Tekinturk. "Ze horen eigenlijk nergens bij. Ze voelen zich aan de ene kant enorm Turks, maar aan de andere kant hebben ze behoefte aan Nederland."

Oekraïne heeft families met kinderen in Pokrovsk en omliggende plaatsen opdracht geven met spoed te vertrekken. De stad ligt in de regio Donetsk.

Russische troepen die de regio in handen proberen te krijgen, zijn de afgelopen dagen snel dichterbij gekomen. Het militair bestuur van Pokrovsk zegt dat ze op 10 kilometer van de stad staan. De regionale gouverneur omschrijft de situatie als "heel moeilijk".

In Pokrovsk komen belangrijke wegen samen. Een deel van de bevolking is al gevlucht, maar er zijn zo'n 50.000 inwoners achtergebleven. Oekraïne wil de stad graag behouden, omdat hij belangrijk is voor de bevoorrading van troepen aan het front in Donetsk.

Als Rusland de stad binnenvalt, komt de verovering van de hele regio dichterbij. De Russen staan ook voor de stad Toretsk, eveneens in Donetsk, 20 kilometer ten noordoosten van Pokrovsk.

Oekraïne verwacht dat Rusland voor het einde van het jaar nog eens 200.000 militairen naar Oekraïne stuurt. Nu zijn er naar schatting van Kyiv 600.000 Russische militairen in het land.

Koersk

Op 6 augustus vielen Oekraïense troepen honderden kilometers noordelijker de Russische regio Koersk binnen. Mogelijk probeert het Oekraïense leger Rusland te dwingen op andere plaatsen aan het front troepen weg te halen om in Koersk in te zetten.

President Zelensky liet dit weekend weten dat de operatie in Koersk bedoeld is om een bufferzone te creëren. Oekraïne zegt inmiddels 80 plaatsen op 1150 vierkante kilometer Russisch grondgebied in handen te hebben.

Rusland zegt vandaag dat Oekraïne in Koersk een derde brug over de rivier de Sejm heeft vernietigd. Dat maakt het voor de Russen moeilijker om militairen en materieel aan te voeren.

Maar uit door de BBC geverifieerde satellietbeelden blijkt dat Rusland twee pontonbruggen heeft aangelegd. Ze liggen allebei bij de plaats Gloesjkovo, waar Oekraïne vrijdag een belangrijke brug over de Sejm vernietigde.

De Italiaanse kustwacht zoekt nog zes mensen na het zinken van een luxe zeiljacht voor de kust van Sicilië afgelopen nacht. Het ongeluk heeft het leven van zeker één opvarende geëist.

Onder de vijftien geredde opvarenden is een Nederlander, bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens een woordvoerder verkeert hij in goede gezondheid.

Het schip zonk in slecht weer vlak bij de haven van Porticello, ten oosten van de stad Palermo. In het gebied woedde een hevige storm met veel windstoten. Het jacht ligt momenteel op zo'n vijftig meter diepte. Er zijn duikers ingezet om de vermisten te zoeken. Aangenomen wordt dat ze zich nog in het schip bevinden, melden lokale media.

De Italiaanse reddingsdiensten op zoek naar de vermisten:

In totaal waren er tien bemanningsleden en twaalf passagiers aan boord toen het schip zonk. De zes vermisten zijn allemaal passagiers. Het lichaam van het dodelijke slachtoffer is inmiddels geborgen. Italiaanse media melden dat het om de kok gaat. Degenen die nu nog vermist worden zouden de Britse, Amerikaanse en Canadese nationaliteit hebben.

Britse zakenman vermist

Volgens Britse media is een van de vermisten de Britse zakenman Mike Lynch. Zijn vrouw zou een van de geredde opvarenden zijn. Het gezonken jacht staat volgens de Britse nieuwzender BBC op haar naam. Lynch werd twee maanden geleden vrijgesproken van miljardenfraude in de Verenigde Staten.

Vlak bij het zeiljacht bevond zich een andere zeilboot. Die voer onder Nederlandse vlag, maar is van een Duits echtpaar. De Duitsers vertellen tegen de Italiaanse nieuwssite Rai dat ze zagen dat er een lichtkogel werd afgevuurd. Ze wisten een deel van de opvarenden te redden. "We hoorden geschreeuw en we bleven het gebied doorzoeken, maar we vonden niemand anders meer", zegt de kapitein van de boot tegen Rai.

De Amerikaanse talkshowpionier Phil Donahue (88) is overleden. Dat is bekendgemaakt in het programma NBC Today, op basis van een verklaring van nabestaanden. Hij overleed gisteren na een langdurig ziekbed.

Donahue begon zijn carrière als productieassistent bij een lokale radiozender in zijn geboorteplaats Cleveland in de staat Ohio. Hij was voor het eerst te horen op de radio toen op een dag de vaste omroeper niet kwam opdagen.

Na klussen bij verschillende radiostations, waar hij onder meer vakbondsleider met criminele banden Jimmy Hoffa interviewde, kreeg Donahue een aanstelling als presentator bij radio- en televisiezender WHIO.

Daar begon hij als presentator van een praatprogramma, waar hij onder anderen de Amerikaanse president John F. Kennedy en mensenrechtenactivist Malcolm X interviewde.

In 1967 verliet de presentator de zender en begon hij het praatprogramma The Phil Donahue Show, in eerste instantie alleen voor de lokale tv. Na drie jaar werd de talkshow ook landelijk uitgezonden.

"Slechts een gast en geen band?"

Donahue groeide uit tot een van de iconen van de talkshowwereld. Hij vernieuwde het genre door in zijn praatprogramma slechts één gast uit te nodigen in een studio waar ook publiek aanwezig was, en geen vaste band. Zelf schreef hij dat overigens vooral toe aan toeval. "De stijl van de show is uit noodzaak en improvisatie ontwikkeld", schreef hij in zijn autobiografie.

De Amerikaan was niet bang om controversiële onderwerpen te bespreken in zijn programma. In zijn eerste uitzending was atheïst Madalyn Morray O'Hair te gast en in uitzendingen besprak hij onder meer thema's als burgerrechten, homoseksualiteit en abortus.

De opzet van Donahues show vond navolging: presentatoren als Oprah Winfrey, Johnny Carson en Ellen DeGeneres gingen later vergelijkbare programma's presenteren.

20 Emmy's

Zijn programma werd uiteindelijk 29 jaar lang uitgezonden. The Phil Donahue Show viel in totaal twintig keer in de prijzen bij de Emmy Awards, die jaarlijks worden uitgereikt aan makers van de beste televisieprogramma's.

In mei kreeg Donahue van president Biden een presidentiële onderscheiding uitgereikt voor zijn werk.

Prinses Amalia wordt lid van het Amsterdamse studentencorps A.S.C./A.V.S.V. en doet daar deze week mee met de ontgroening, meldt Quote. Ze zou in eerste instantie zijn uitgeloot voor de reguliere kennismakingstijd, maar ze heeft volgens Quote meegedaan aan de zogenoemde na-kennismakingstijd, met een kamp in Leusden.

De Amsterdamse studentenvereniging is het grootste corps van Nederland en houdt vanwege het grote aantal aanmeldingen elk jaar een loting. De laatste jaren kwam de vereniging meerdere keren in opspraak.

In 2022 kwamen via sociale media video's naar buiten waarop mannelijke leden op een diner spraken over vrouwen als "sperma-emmers" en "hoeren". Een vrouwelijk lid deed aangifte tegen vier mannen, maar het Openbaar Ministerie zag geen reden om hen strafrechtelijk te vervolgen.

Amalia, die toen net met haar studie aan de Universiteit van Amsterdam was begonnen, besloot toen nog om geen lid te worden van het corps. Daarmee brak ze met de familietraditie: ze ging niet alleen in Amsterdam studeren in plaats van in Leiden, zoals haar vader Willem-Alexander en haar grootmoeder Beatrix, maar ze werd dus ook geen "lid". Wel was toen al nadrukkelijk de boodschap dat ze er op dat moment nog van afzag, waarmee de mogelijkheid openbleef dat ze later alsnog zou toetreden.

Daarna werd duidelijk dat de kroonprinses zo ernstig werd bedreigd dat ze niet meer in Amsterdam kon wonen. Uiteindelijk bracht ze een jaar door in Spanje.

Het Amsterdamse corps heeft verder vorig jaar excuses aangeboden aan zijn leden en oud-leden voor het jarenlange structurele geweld tijdens de ontgroeningsperiode. Nieuwe leden werden in de kennismakingstijd bij sommige disputen blootgesteld aan fysieke mishandeling, zoals stompen, trappen en in het gezicht slaan, en zware vernederingen.

Cultuurverandering

Nu is er volgens het corps een cultuurverandering ingezet. Er is een gedragscode en er zijn interne en externe vertrouwenspersonen. Het toezicht op de disputen vanuit de vereniging en de universiteiten is opgeschroefd en er wordt rekening gehouden met het lichamelijk welzijn van de nieuwkomers, die tijdens de ontgroening bovendien elke nacht voldoende moeten slapen.

Na de kennismaking met de vereniging volgt voor prinses Amalia nog de ontgroening bij een van de ruim dertig disputen. Ook daar houdt de vereniging na de incidenten van de afgelopen jaren toezicht op.

Het A.S.C./A.V.S.V. en de Rijksvoorlichtingsdienst willen niks zeggen over Amalia's toetreding tot het corps.

De twee meisjes die vrijdag werden aangehouden voor de brand in een winkelcentrum in Alkmaar hebben bekend dat ze op zeven plekken brand hebben gesticht. Dat zegt hun advocaat. De meisjes zijn 12 en 14 jaar oud en niet 16 à 17 jaar oud, zoals in het Burgernetbericht stond dat vrijdag werd verspreid.

Advocaat Elwin Boskma zegt tegen NH Nieuws dat ze uit verveling handelden. "Ze hadden afgesproken in het park in de Mare om te chillen. Niet om doelbewust branden te stichten en zeker niet met deze gevolgen." Volgens hem gaat het om "kwetsbare" meisjes uit Alkmaar, maar op dit moment met woonadressen in Heerhugowaard en Den Helder.

"Ze hebben vakantie, geen school, weinig dagbesteding", aldus de advocaat. "En ik snap dat mensen vanuit hun eigen perceptie denken: hoe gek kun je zijn. Maar wij kunnen niet in het brein kijken van minderjarigen. En we kunnen er als volwassenen ook niet van uitgaan dat deze kwetsbaren de gevolgen van hun daden op dezelfde manier zien."

Sommige huizen bij het winkelcentrum moeten gesloopt worden, de buurtbewoners zijn enorm geschrokken:

Boskma zegt tegen NH Nieuws dat hij contact heeft gehad met de ouders van het tweetal. "Een van de moeders had al gehoord van de branden en kreeg daarna een telefoontje dat haar dochter erbij betrokken was. Dat is heftig. En dat kan iedereen zich voorstellen."

Over de band tussen de ouders en de meisjes, of ze bijvoorbeeld thuis wonen en wat hij bedoelt met hun vermeende kwetsbaarheid wil Boskma niets kwijt.

De meisjes zijn vandaag voorgeleid bij de rechter-commissaris. De voorlopige hechtenis van de 14-jarige is met veertien dagen verlengd. De 12-jarige is vrijgelaten, maar ze blijft wel verdachte.

Reeks brandstichtingen

Het OM zegt dat het tweetal verdacht wordt van betrokkenheid bij brandstichting op in totaal zeven locaties. De eerste brandstichting was rond 15.00 uur in een bibliotheek in de Gasthuisstraat. Daarna volgden meer brandstichtingen, op een na allemaal in het centrum. De laatste brandstichting was om 19.15 uur in het winkelcentrum in het noorden van Alkmaar.

Bij die laatste brand werd een kledingwinkel verwoest en liepen ook andere bedrijven schade op. De bewoners van appartementen daarboven moesten de nacht elders doorbrengen.

Grote mond

De regionale zender NH deed onderzoek naar het verband tussen de brand in het winkelcentrum en andere branden diezelfde middag en avond in Alkmaar. Daaruit komt naar voren dat de meisjes al vroeg op de dag uit een bibliotheek in Alkmaar-Noord werden gezet. "Ze kwamen met veel lawaai binnen en hadden een grote mond", zegt een medewerker van de bibliotheek tegen NH.

Later liepen ze een andere bibliotheek binnen, in het centrum van Alkmaar. Kort daarna ontdekte een vrijwilliger een brandende hoed op de eerste verdieping. Hij wist het brandje snel te blussen. Daarna zijn er brandjes geweest bij de Grote Kerk, een bioscoop, een McDonald's en een sportwinkel.

De meisjes werden al snel in verband gebracht met de brand in de sportwinkel. De politie vroeg op Burgernet om uit te kijken naar twee tieners van "rond de 16 à 17 jaar oud". Later, na het uitbreken van de brand in het winkelcentrum, werden ze aangehouden.

Het lichaam van de 8-jarige jongen die zaterdag bij de Maasvlakte in Rotterdam vermist raakte in zee is gevonden. Dat is bekendgemaakt door de politie, die de hoop al had opgegeven dat hij nog in leven was.

De jongen verdween zaterdag rond 18.00 uur bij de Noordzeeboulevard. In de zoektocht naar hem zochten de hulpdiensten met onder meer drones, helikopters, jetski's, boten en een duikteam.

Vandaag ging de zoektocht verder, al sprak de Rotterdamse politie niet meer van een reddingsactie, maar van een bergingsactie. De politie wenst de familie "heel veel sterkte toe met dit grote verdriet".

Het lichaam van de jongen werd gevonden in de Slufter Maasvlakte, een getijdengebied bij een natuurreservaat dat grenst aan het Slufterstrand.

Broer gered

Een andere jongen die zaterdag tegelijkertijd op dezelfde plek vermist raakte, werd wel snel gevonden en levend uit zee gehaald. Volgens meerdere media gaat het om de 14-jarige broer van het 8-jarige slachtoffer. Het is onduidelijk hoe hij eraan toe is.

Een hond is zondagavond vermoedelijk door een wolf gebeten in het Zandenbos bij Nunspeet. De eigenaar van de hond wandelde rond 18.30 uur in een losloopgebied toen het dier van achteren werd gegrepen. Vervolgens werd de hond het bos in getrokken.

Het baasje belde de politie, die samen met de Stichting Wildaanrijdingen Nederland (SWN) naar het bos ging en de gewonde hond terugvond. Een dierenarts heeft een bijtwond behandeld. Uit de wond is DNA-materiaal afgenomen zodat kan worden onderzocht of de hond daadwerkelijk door een wolf is aangevallen.

De eigenaar van de hond is geschrokken van de aanval en zegt er zeker van te zijn dat het om een wolf ging. De hond heeft tijdens de aanval flink van zich afgebeten, zegt de man tegen Omroep Gelderland.

Honden kort aanlijnen

De provincie Gelderland stelt dat het aantal wolven op de Veluwe de laatste tijd is toegenomen. Gedeputeerde Harold Zoet hield er daarom al rekening mee dat een incident in het gebied zou plaatsvinden, zoals eerder ook al op de Utrechtse Heuvelrug.

"Daarom komt binnenkort overleg met de Veluwse burgemeesters. Ik adviseer mensen hun hond kort aangelijnd te houden in de Veluwse bossen", zegt Zoet. Voor bezoekers van het gebied is een folder beschikbaar over wat te doen bij het zien van een wolf. Ook zijn er informatieavonden over hoe er met het roofdier moet worden omgegaan.

Na het incident was het gebied tijdelijk afgesloten voor onderzoek. Inmiddels is het weer toegankelijk.

De opvang voor Oekraïense vluchtelingen in de Jaarbeurs in Utrecht sluit, omdat de locatie overvol is. Dat heeft de Veiligheidsregio Utrecht bekendgemaakt. Bij de opvang konden kwetsbare Oekraïense vluchtelingen zich melden na hun aankomst in Nederland om op adem te komen voor ze naar een plek gingen waar ze langer mochten verblijven.

Het was de bedoeling dat de Oekraïners vanuit de opvang in de Jaarbeurs binnen 24 uur nieuw onderdak vonden. Dat bleek lastig, omdat er landelijk weinig opvangplekken beschikbaar komen. Wekelijks blijven ruim 300 Oekraïners erbij komen in Nederland, terwijl er maar ongeveer 100 bedden beschikbaar komen, stelt de veiligheidsregio. In de Jaarbeurs zelf is plek voor maximaal 140 mensen.

De opvang in de Jaarbeurs raakte door het gebrek aan doorstroming overvol. Daardoor lukte het volgens de veiligheidsregio niet om voldoende zorg te bieden. Ook stonden er lange rijen voor de sanitaire voorzieningen en was er onvoldoende privacy.

"De oorzaak zit niet bij de instroom", zegt een woordvoerder van het ministerie van Asiel en Migratie. "Het achterblijven van de opvangplekken is het probleem." Het ministerie zegt de betrokken partijen opnieuw aan te sporen om zich aan bestaande afspraken over het opvangen van vluchtelingen te houden.

Kwetsbare vluchtelingen

Sinds eind februari golden al beperkingen bij de toelating. Niet meer alle Oekraïners, maar alleen kwetsbare vluchtelingen, zoals vrouwen en kinderen, gezinnen met minderjarige kinderen of oudere vluchtelingen kwamen nog in aanmerking om te verblijven op de locatie. Dat gold ook voor mensen met een acute psychische of fysieke aandoening.

Voor degenen die op dit moment in de Jaarbeurs verblijven worden andere opvangplekken gezocht in Nederland door het Landelijk Centrum Vluchtelingen Spreiding. Oekraïners die nu in Nederland arriveren en zich melden, moeten zelf een verblijfplaats zoeken, zegt de veiligheidsregio.

"Als dat niet lukt kun je je altijd melden bij een gemeente," zegt de woordvoerder van het ministerie. "Zij hebben altijd de inspanningsverplichting om onderdak te vinden."

Particuliere verhuurders verkochten het afgelopen kwartaal meer woningen dan een jaar geleden. Zij verkochten met name aan mensen die er zelf gingen wonen. Ook institutionele beleggers verkochten woningen, maar hun aantal huurwoningen nam toe door nieuwbouw.

Dat blijkt uit cijfers van het Kadaster, dat onderzoek deed naar commerciële verhuurders die meer dan twee panden bezitten. Woningcorporaties werden dus niet onderzocht.

Gezamenlijk verkochten commerciële verhuurders afgelopen kwartaal zo'n 5900 woningen aan kopers die erin gingen wonen, zogenoemde eigenaar-bewoners. Omgekeerd kochten ze ook zo'n 1100 woningen van eigenaar-bewoners. Netto gingen er dus een kleine 5000 woningen van huur naar koop. Dat is geen massale overheveling: er zijn ruim 8 miljoen woningen in Nederland.

Deze cijfers bevestigen wel voorspellingen die werden gedaan in de aanloop naar de nieuwe Wet betaalbare huur, die op 1 juli inging.

Puntensysteem

Door deze wet vallen huurwoningen onder de 1158 euro (voor nieuwbouw 1274 euro) onder een puntensysteem. Hoe groter, duurder of beter geïsoleerd een huis, hoe meer punten en hoe hoger de huur mag zijn. Dit systeem gold al voor sociale huurwoningen, maar niet in de vrije sector.

De huurprijs was daardoor niet altijd in verhouding met de kwaliteit en op plekken met grote schaarste - zoals bijvoorbeeld de vier grote steden - kon de hoofdprijs gevraagd worden.

Het Kadaster was het onderzoek daarom begonnen: het viel op dat de woonlasten van mensen die huren van particuliere verhuurders (dus mensen die een of meerdere woningen kopen en dan verhuren) veel hoger waren dan die van andere groepen. Zo is in het diagram hieronder te zien dat een particuliere huurder van 40 jaar in een van de vier grote steden gemiddeld een stijging van ruim 50 procent van woonlasten had. Bij diezelfde groep met een koopwoning ging dat om een stijging van 30 procent.

Hoge huurprijzen, in combinatie met grote krapte en starters die geen koopwoning konden vinden, brachten de Haagse politiek ertoe om met maatregelen te komen om het opkopen en verhuren minder aantrekkelijk te maken.

Zo mogen sinds 2022 gemeenten wijken aanwijzen waar beleggers geen goedkope en middeldure woningen meer mogen kopen. In 2021 en 2023 ging de overdrachtsbelasting omhoog als je een woning koopt waar je niet zelf woont. Ook steeg de vermogensbelasting voor particuliere verhuurders. In de grafiek hieronder is dat effect te zien: vlak voor die maatregelen ingingen is er een enorme piek qua aankopen, daarna daalt het.

Vorige zomer kwam de Wet goed verhuurderschap. Gemeenten kregen daarmee meer mogelijkheden om foute verhuurders aan te pakken met bijvoorbeeld boetes. Dit jaar volgden het afschaffen van de tijdelijke huurcontracten (uitzonderingen daargelaten) en dus het puntensysteem.

Particuliere verhuurders verkopen

De verwachting was dat particuliere verhuurders hun panden zouden verkopen, omdat het nu te weinig oplevert. En dat gebeurt dus ook, ziet Paul de Vries van het Kadaster. "Dit zal de komende twee jaar, als die laatste tijdelijke huurcontracten aflopen en particuliere verhuurders makkelijker hun pand kunnen verkopen, geleidelijk blijven gebeuren." Grote beleggers zeiden eerder tegen de NOS hier anders in te staan. Bij deze groep is de langetermijninvestering belangrijker.

Een omslag dus. Eentje die bijna tien jaar geleden de andere kant op plaatsvond. In 2013 riep toenmalig minister Blok (buitenlandse) beleggers op te investeren in de Nederlandse woningmarkt. De liberalisering van huurregels zou voor goede rendementen zorgen, voorspelde Blok. De jaren erna werd daar gehoor aan gegeven: particuliere verhuurders en buitenlandse beleggers kochten veel woningen op en gingen die verhuren.

De Vries: "Een deel van de woningvoorraad ging toen van koop naar huur, er was geld te verdienen. Nu dat minder het geval wordt, zien we dat weer omkeren. Sinds 2021 heeft Den Haag weer de regie gepakt omdat de toenmalige minister van Wonen, Hugo de Jonge, vond dat de vrije markt niet de oplossing was."

Hieronder de stromen van koop en huur, waarbij onder bedrijfsmatige verhuurders zowel institutionele beleggers als particuliere beleggers die hun panden via een bv verhuren vallen.

Alhoewel er dus meer woningen van huur naar koop gaan, steunt de belangenbehartiger van huurders, de Woonbond, de maatregelen wel. Het is een correctie op het beleid van de jaren daarvoor, zegt een woordvoerder.

"Woningbeleggers kregen alle ruimte om woningen op te kopen, deze duur te verhuren en hier nauwelijks belasting over te betalen. Tegelijkertijd werden meer dan 100.000 corporatiewoningen verkocht of gingen ze de vrije markt op. Hierdoor verdubbelde de dure vrije sector in omvang en daalde het aantal betaalbare huurwoningen."

Hoe kijkt de bond dan naar een krimpende huurmarkt? "Vooral woningcorporaties moeten woningen bouwen, omdat die geen winstoogmerk hebben." Ook bleek uit die eerdere NOS-rondgang dat veel institutionele beleggers dus kunnen leven met de regels. Twee grote investeringsmaatschappijen waarvan bekend is dat ze willen verkopen, zijn buitenlands: Heimstaden (Zweeds) en Eres (Canadees).