Mirjam Bolle-Levie heeft de Amsterdamse Andreaspenning ontvangen voor haar decennialange inzet voor onderwijs over de Holocaust. De 107-jarige Holocaustoverlevende is de laatste nog levende betrokkene bij de Joodse Raad.
De Andreaspenning is een onderscheiding van de gemeente Amsterdam, die wordt uitgereikt aan mensen die voor de stad een "uitzonderlijke prestatie verrichten met een landelijke uitstraling", bijvoorbeeld op het gebied van sport, wetenschap, journalistiek, kunst of politiek.
De Nederlandse ambassadeur in Israël reikte de onderscheiding namens de Amsterdamse burgemeester Halsema uit aan Bolle-Levie. De 107-jarige vrouw was in Jeruzalem bij de premièrevoorstelling van de film Verdwenen Stad. Die film gaat over de rol die de Amsterdams tramvervoersorganisatie GVB speelde bij de deportaties van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Bolle-Levie vertelt in de film over haar oorlogservaringen.
Bolle-Levie was na de uitreiking zeer ontroerd, schrijft Het Parool. "Ik ben zeer onder de indruk van deze onderscheiding. Ik wist niet dat ik zo braaf ben geweest en zoveel heb gedaan voor de Holocausteducatie." Het is de eerste onderscheiding die ze krijgt.
Joodse RaadIn 1938 begon Bolle-Levie als secretaresse voor het Comité voor Joodsche Vluchtelingen. Dat was een Nederlandse hulporganisatie voor vluchtelingen uit nazi-Duitsland. Een aantal jaar later zetten de Duitse bezetters dat comité om in de Joodse Raad, om anti-Joodse maatregelen gemakkelijk in te voeren in Nederland.
Daarmee werd de Raad, die ooit bedoeld was om de Joden te beschermen, het doorgeefluik van de bezetter. Bolle-Levie behield haar functie en was de rechterhand van David Cohen, die samen met Abraham Asscher voorzitter was van de Raad.
Direct na de Tweede Wereldoorlog werd de handelwijze van de Joodse Raad het middelpunt van een morele discussie. Critici stellen dat de Raad zich meer tegen de Duitsers hadden kunnen verzetten.
Bolle-Levie zweeg lange tijd over dat verleden. In 1995 deed ze voor het eerst haar verhaal en verdedigde ze de Raad. "Cohen en Asscher treft geen blaam. Zij dachten destijds dat ze afspraken konden maken met de nazi's en zo de deportatie van Joden zo lang mogelijk konden uitstellen. Ze dachten dat ze goed deden."
In het verfilmde boek Het fatale dilemma werden die eerste interviews met Bolle-Levie vastgelegd.
In 2003 bracht ze het boek Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet uit. In dagboekvorm zijn daarin de brieven gebundeld die ze tijdens de oorlog schreef aan haar verloofde. De brieven en verhalen van Bolle-Levie komen ook terug in de historische dramaserie De Joodse Raad, die begin dit jaar uitkwam.
Bekijk hieronder de special De Ooggetuigen, waarop te zien is hoe een Canadese soldaat, een oorlogscorrespondent, een Joods meisje, een verzetsstrijder, een schooljuf en vele anderen het bevrijdingsjaar beleefden.
Het kabinet wil de zorg beter en efficiënter maken met digitale oplossingen. "Om te vermijden dat het personeelstekort in de zorg onbeheersbaar wordt, is het urgent de administratietijd te halveren, zodat er meer tijd overblijft voor de patiënten. Dat vraagt om innovaties in de sfeer van digitalisering en slim gebruik van kunstmatige intelligentie", zei koning Willem-Alexander op Prinsjesdag in de Troonrede. Maar uit onderzoek blijkt dat digitale oplossingen soms juist tot een grotere zorgvraag leiden.
In Nederland zijn nu ongeveer 17.000 patiënten die met een digitaal platform werken waarmee zij thuis in de gaten gehouden kunnen worden. De bedoeling is dat dit systeem van thuismonitoring en controle door een 'e-nurse' binnen een paar jaar voor de hele zorg toegankelijk wordt: van ziekenhuizen tot huisartsen tot verpleeghuizen.
Patiënten en hulpverleners zijn er enthousiast over, vertellen ze in deze podcast, onder meer omdat de lijntjes onderling korter zijn.
Vincent van Vugt werkt als huisarts in Amsterdam Nieuw-West en doet al jaren onderzoek naar digitale zorg. Hij is een voorstander van digitalisering, omdat dit het contact tussen patiënt en zorgverlener kan versterken en de kwaliteit van de zorg kan verbeteren. Maar, zegt hij, het pr-verhaal dat dit tot een grote efficiëntieslag gaat leiden en personeelstekorten oplost getuigt niet van realisme. Uit onderzoek blijkt volgens hem dat dit zo niet werkt.
Reageren? Mail dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Elisabeth Steinz
Redactie: IJsbrand Terpstra en Anouk Kantelberg
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.
Onze podcasts:
De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.
Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.
Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.
NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.
Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.
De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.
Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.
De 48-jarige Johannes A. heeft vier jaar cel gekregen vanwege de Eritrese rellen in Den Haag, in februari dit jaar. Johannes A., met de bijnaam John Black, wordt gezien als de leider van de rellen. De rechtbank zegt dat het geweld van een "ongekende heftigheid" is geweest.
In februari belaagden honderden tegenstanders van het Eritrese regime een bijeenkomst van voorstanders van het regime in een zalencentrum in Den Haag. Er werd brand gesticht en journalisten en politieagenten werden belaagd met knuppels, stenen en stokken.
De burgemeester kondigde een noodbevel af tijdens de rellen. De totale schade bedroeg 750.000 euro.
Nog twee veroordelingenTwee andere Eritreeërs kregen ook hun straf te horen in de rechtbank. Zij krijgen zeven maanden en 150 dagen cel. Het OM had respectievelijk 4,5 jaar geëist tegen Johannes A., en acht en zes maanden tegen de andere twee Eritreeërs.
"Ook ervaren politiemensen en ME'ers hadden geweld als dit naar eigen zeggen niet eerder meegemaakt", stelt de rechtbank. "Hulpverlenende diensten zijn belaagd. Politiemensen zijn gewond geraakt en er is grote materiële schade aangericht."
Wrange tegenstrijdigheidDe rechtbank noemt het wrang dat juist "zij die in een democratische rechtsorde bescherming hebben gezocht en gevonden, zich met geweld tegen de overheid keren die hun die bescherming heeft geboden".
In juli werden ook al negen Eritreeërs veroordeeld vanwege de rellen. Zij kregen straffen tussen de vier en twaalf maanden. Ook moesten ze een schadevergoeding van 650.000 euro betalen. In oktober en begin volgend jaar zullen nog zo'n twintig verdachten van de rellen terechtstaan.
Eerder maakte de onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur een video over de methode van Eritrese relschoppers wereldwijd:
Twee tijgers die waren opgevangen bij Stichting Leeuw in het Noord-Hollandse dorp Anna Paulowna zijn overgeplaatst naar Kazachstan. De Siberische tijgers zijn uitgezet in een uitgestrekt omheind gebied, in de hoop dat er een nieuwe tijgerpopulatie ontstaat.
In het Centraal-Aziatische land komen tijgers al decennia niet meer voor in het wild. Ruim zeventig jaar geleden werd de laatste wilde tijger in Kazachstan afgeschoten, vertelt projectleider Gert Polet van het Wereld Natuur Fonds aan de regionale omroep NH.
"Ze werden toen nog gezien als een soort ongedierte. De Kaspische tijger, die in heel Centraal-Azië voorkwam, is toen uitgeroeid."
Vlak voor vertrek ging de regionale omroep nog even langs bij de tijgers Kuma en Bohdana:
De tijgers, Kuma en Bohdana geheten, zaten een aantal jaar bij Stichting Leeuw. Kuma werd ooit in beslag genomen bij een particulier in Italië, Bohdana kwam uit Duitsland. Dierenverzorger Jurjen Woltjer van Stichting Leeuw werkte jaren met de twee.
Het duo is volgens Woltjer schuchter, wat ze perfect maakt voor dit project. "We hebben best veel tijgers in de opvang uit circussen of die als huisdier zijn gehouden en die dus veel met mensen te maken hadden. Dat hebben zij niet, ze zijn veel wilder, veel sceptischer."
De dieren moeten volgens Polet in het gebied zelf op voedsel jagen, zodat hun eventuele welpen dat ook doen. "Het is de bedoeling dat hun welpen zo worden opgevoed dat ze vrijwel geen contact met mensen hebben en zelf gaan jagen. Dus dat ze zo goed als mogelijk als wilde dieren worden grootgebracht."
Het uitzetten van de dieren noemt dierenverzorger Woltjer lastig, maar ook prachtig. "Wij zijn in Anna Paulowna begonnen als opvang om dieren die het nodig hebben een plekje te geven. Dat doen we met heel veel liefde. Maar bijdragen aan het voortbestaan van een bijna uitgestorven diersoort is nog veel groter. Hier spreekt zo veel ambitie uit."
Garantie op succes is er volgens Polet niet. Zo moet nog blijken of er welpen komen en of de dieren hun jongen kunnen grootbrengen. Ook zijn meer tijgers nodig voor een gezonde genetische balans. "We zijn pas tevreden als we een levensvatbare populatie hebben rondlopen van zo'n vijftig tijgers. Maar dan zijn we nog wel even bezig", vertelt Polet.
JongensboekDe directeur van Stiching Leeuw, Robert Kruijff, is verheugd dat de tijgers in Kazachstan mogelijk aan de wieg van een nieuwe populatie staan. "Dat wij hieraan mee mogen doen is fantastisch. Als je mag samenwerken met het Wereld Natuur Fonds en de overheid van Kazachstan om deze dieren terug te brengen in het wild, dat is als een jongensboek."
Tijgers zijn al jarenlang een bedreigde diersoort, al gaat het volgens Polet de laatste tijd wel iets beter met de populatie. Toch noemt hij het project pure noodzaak. "Ze zijn nog steeds een bedreigde soort. We hebben dus nieuwe gebieden nodig waar de dieren vrij kunnen leven om de soort te laten overleven."
De verdachte van de steekpartij bij de Rotterdamse Erasmusbrug van afgelopen donderdag had een ernstige psychische stoornis. Dat blijkt uit een vonnis uit 2022, waarin Ayoub M. volledig ontoerekeningsvatbaar werd verklaard. Hij kreeg toen tbs met voorwaarden opgelegd omdat hij eerder dat jaar zijn moeder had aangevallen met een mes.
In het vonnis staat dat Ayoub M. leed aan een psychotische stoornis. Hij had hallucinaties en waandenkbeelden, en kreeg via stemmen boodschappen door. De aanval op zijn moeder, in februari 2022 in Nijkerk, pleegde hij "volledig onder invloed van zijn stoornis".
De rechtbank oordeelde dat hij een behandeling moest ondergaan in een forensisch psychiatrisch centrum. Wanneer die behandeling was afgerond, zou hij naar een vorm van begeleid wonen of maatschappelijke opvang moeten, was een van de voorwaarden. Zijn advocaat Anneke Foppen zegt tegen RTL Nieuws dat M. naar zij meent inderdaad begeleid is gaan wonen.
Nu zit M. dus weer vast. Vandaag werd hij voorgeleid, en de rechtbank in Den Haag bepaalde dat hij nog twee weken blijft vastzitten. Dat oordeel komt overigens niet van de rechtbank Rotterdam, omdat een aantal omstanders van de steekpartij daar werken. Daarom is besloten het proces niet in die stad te houden, maar in Den Haag.
MoordHet Openbaar Ministerie verdenkt de 22-jarige Ayoub M. van moord en poging tot moord met een terroristisch oogmerk. M. stak met twee messen om zich heen en kon uiteindelijk overmeesterd worden door een sportinstructeur die in de buurt lesgaf. Bij de steekpartij kwam een man van 32 om het leven, die bij de Erasmusbrug aan het skaten was. Een 33-jarige man raakte gewond.
Het dodental in Libanon loopt verder op na de Israëlische aanvallen van vanochtend. Het Libanese ministerie van Volksgezondheid meldt dat zeker 274 mensen zijn gedood, onder wie 21 kinderen.
Er raakten ook meer dan duizend mensen gewond, zei de minister van Volksgezondheid op een persconferentie. Het is de bloedigste dag in Libanon door Israëlische aanvallen sinds 7 oktober.
Een van de grootste aanvallen in jarenIsraël heeft sinds vanochtend tientallen gevechtsvliegtuigen ingezet en naar eigen zeggen zeker 800 doelen bestookt. Het gaat om de grootste operatie sinds de aanslagen van 7 oktober en een van de grootste aanvallen in jaren. De doelen zouden locaties zijn waar de Libanese militante groep Hezbollah actief is. Onder meer rond de stad Tyrus en in de Bekavallei kwamen raketten neer.
Hezbollah meldt dat het als tegenreactie raketten op Israël heeft afgevuurd. Op een aantal plaatsen ging het luchtalarm af. De militante groepering zegt dat het posten van het Israëlische leger heeft aangevallen.
Volgens Israël gaat het om 35 raketten, waarvan een deel is onderschept. Bij de stad Tiberias, aan het gelijknamige meer, kwam een raket neer. Een man van in de 50 liep door brokstukken lichte verwondingen op, meldt de ambulancedienst.
Een ander deel van de projectielen is neergekomen op plekken waar geen mensen wonen. Wel is er op sommige plaatsten brand ontstaan.
De Israëlische minister van Defensie Gallant zei halverwege de ochtend dat de intensiteit van de aanvallen wordt opgevoerd. Hij riep de Israëlische bevolking op om de komende dagen kalm te blijven. Kort erna werden opnieuw aanvallen uitgevoerd.
Telefonische waarschuwingenIn het zuiden van Libanon kregen inwoners vanochtend telefoontjes van een Libanees nummer. Daarin werd bevolen om onmiddellijk een kilometer afstand te houden van elke post die door Hezbollah wordt gebruikt. Een verslaggever van persbureau Reuters in dat gebied bevestigt dat hij ook een telefoontje heeft gekregen. De directeur van telecombedrijf Ogero dat daar actief is zegt dat er 80.000 mensen zijn gebeld.
Libanezen halen hun kinderen van school naar aanleiding van de telefonische "dreigementen":
Ook kregen Libanezen door het hele land een sms waarin mensen werden gewaarschuwd om hun huizen niet te gebruiken voor het opslaan van wapens voor Hezbollah.
"We zullen binnenkort terreurdoelen in Libanon aanvallen", zei de Israëlische legerwoordvoerder Daniel Hagari daarover. "We roepen iedereen op die zich in de buurt bevindt van eigendommen of huizen waar Hezbollah wapens verbergt, om onmiddellijk weg te gaan. Dit is voor uw eigen veiligheid en bescherming."
Tijdens de Dam tot Damloop gisteren hebben de hulpdiensten ruim vijftig keer een ambulance ingezet, vooral voor zonnesteken. Dit aantal ligt hoger dan in voorgaande jaren, zegt organisatiedirecteur René Wit tegen de Amsterdamse stadszender AT5. Vanwege de warmte besloot de organisatie gistermiddag dat de twee laatste startgroepen niet aan de race mochten beginnen.
Wit merkt op dat er de laatste jaren meer ongetrainde deelnemers aan het evenement meedoen, en dat zelfs bij goed getrainde lopers soms sprake is van onverantwoord hardloopgedrag. Er wordt onderzocht of de conditie van de deelnemers een rol speelde bij het hoge aantal incidenten.
"We weten nog niet precies om wie het gaat, wat hun leeftijden zijn of hoe goed ze getraind waren", zegt Wit. De organisatie neemt de komende week contact op met alle deelnemers die medische hulp ontvingen.
'Over de kop gelopen'De organisatie van de marathon in Leiden concludeerde eerder al dat vooral jongere recreanten onvoldoende voorbereid leken om lange afstanden te hardlopen. Burgemeester Van der Velden liet in mei het evenement staken op advies van de veiligheidsregio, omdat de hulpdiensten het grote aantal mensen dat onwel werd niet meer aankonden.
Volgens voorzitter Tjeerd Scheffer van de organisatie in Leiden lijkt sprake van een trend. "We organiseren de marathon al 34 jaar en het viel echt op dat heel veel jongeren ook de lange afstanden lopen. Die debutanten hebben zich voor een deel over de kop gelopen", zegt hij vandaag tegen persbureau ANP.
'Geen vraagtekens bij opzet'Met in Amsterdam meer dan 80.000 deelnemers in totaal, onder wie 46.000 op zondag, benadrukt Wit dat het aantal deelnemers op zich niet het probleem lijkt. "Daar hebben we in de huidige opzet geen vraagtekens bij."
Wel overweegt hij om het evenement anders te plannen. Voor volgend jaar wordt gekeken naar bijvoorbeeld meer startmomenten of een betere spreiding over de dag.
Ondanks de incidenten benadrukt Wit dat het evenement voor tienduizenden deelnemers probleemloos verliep. De komende maanden zal de organisatie het evenement evalueren, waarbij ook gekeken wordt naar de invloed van de warmte en mogelijke aanpassingen in de toekomst.
Een man die in 1951 in Californië als 6-jarige werd ontvoerd, is na meer dan zeventig jaar levend teruggevonden aan de oostkant van de Verenigde Staten. Een toevallige DNA-test van een nicht was een belangrijke doorbraak in de zoektocht.
De in Puerto Rico geboren Luis Armando Albino was zes jaar toen hij in een park in Oakland aan het spelen was met zijn oudere broer Roger. Een vrouw sprak hem aan in het Spaans en beloofde hem snoep als hij mee zou komen.
Meteen werd er een grote zoekactie op touw gezet. De politie, militairen en de kustwacht werden ingezet om de jongen te vinden. Ook Luis' broer werd meerdere keren ondervraagd.
Dat was allemaal tevergeefs. Luis was door de vrouw ontvoerd en op een vliegtuig gezet naar de andere kant van het land. Volgens lokale media werd hij in het oosten van de VS door een stel opgevoed alsof hij hun eigen zoon was.
Zoektocht nooit gestoptVolgens lokale media bleef Luis al die jaren in de gedachten van zijn familie. Bij familieleden hing altijd een foto van hem. Ook de moeder van Luis, die in 2005 overleed, gaf nooit de hoop op dat hij nog in leven was.
Dat de zoektocht nieuw leven werd ingeblazen, is te danken aan Luis' nichtje Alida Alequin. Zij deed in 2020 "voor de lol" een online DNA-test, waar een overeenkomst van 22 procent uitkwam met een man.
Verder onderzoek leverde aanvankelijk niet veel op. Begin dit jaar stuitte ze in een archief in Oakland echter op oude artikelen die haar nieuwsgierigheid opnieuw wekten, waarna ze naar de politie stapte.
Die heropende de vermissingszaak en uiteindelijk werd Luis gevonden. Toen hij en zijn zus (de moeder van Alida) instemden met een DNA-test, kon worden vastgesteld dat hij degene is die 73 jaar geleden ontvoerd werd.
Emotioneel weerzienDe hereniging met zijn familie gebeurde afgelopen juni, maar komt nu pas in het nieuws. Luis bedankte Alida met een knuffel: "Hij omhelsde me en gaf me een kus op de wang", zegt ze. "Ik pakte de hand van mijn moeder en zei: 'We hebben hem gevonden!'". Luis wilde zelf niet met de media zijn verhaal delen.
Wel zei Alida dat hij herinneringen had aan de ontvoering en zijn reis naar de andere kant van het land. Als hij daarover vragen stelde aan het koppel dat voor hem zorgde, kwamen daar nooit antwoorden op. Het is niet duidelijk wat er met die twee mensen, en met de vrouw die Luis ontvoerde, is gebeurd.
Ook het weerzien met zijn broer Roger was emotioneel: "Ze pakten elkaar vast en gaven elkaar een lange, stevige knuffel." De twee zagen elkaar in totaal twee keer; in augustus overleed Roger.
