De Europese Commissie heeft geen grote bezwaren tegen de krimp van Schiphol. Een vermindering van maximaal 500.000 naar 478.000 vliegbewegingen per jaar is volgens de Commissie een stap in de goede richting om mensen te beschermen tegen chronisch verkeerslawaai.
Dat zijn Europese afspraken. In 2030 moet 30 procent van alle mensen in Europa minder last hebben van langdurige overlast door transport. Toch is de Commissie ook kritisch over de plannen van de Nederlandse overheid om het aantal vliegbewegingen naar beneden te brengen.
'Grotendeels gevolgd'De Nederlandse overheid heeft de Europese procedure 'grotendeels goed gevolgd', maar er is onder meer niet goed gekeken naar het aandeel dat privé-vluchten, medische vluchten en zakenreizen hebben in de geluidsoverlast van het vliegveld.
Ook ontbreekt het effect van de nieuwere vliegtuigen bij luchtvaartmaatschappijen. Die zouden volgens de maatschappijen een stuk stiller zijn, wat bijdraagt aan vermindering van de geluidsoverlast. "Nederland heeft onvoldoende bewijs geleverd om deze aanpak te ondersteunen of uit te leggen hoe deze specifiek van toepassing is op de luchthaven Schiphol", schrijft de Commissie in een publicatie.
Een laatste kanttekening van de Commissie is dat er niet voldoende onderzoek is gedaan naar andere maatregelen die geluid moeten verminderen, zoals het aanpassen van de landing op Schiphol en andere navigatietechnieken. Die laatste twee opmerkingen zijn ook argumenten geweest van de luchtvaartsector tijdens het proces en de rechtszaken rond de krimp.
Schrik vanwege krimpVermindering van het aantal vluchten op Schiphol is al langer aan de orde. In juni 2022 kondigde toenmalig minister Harbers aan dat er maximaal 440.000 vluchten mochten worden uitgevoerd. Die snelle krimp moest in stappen gebeuren, met een eerste stap naar 460.000 vluchten in het najaar van 2023.
De luchtvaartsector schrok van dat besluit. Amerikaanse maatschappijen als JetBlue en Delta maakten zich zorgen over hun plek op Schiphol. Vanuit de VS kwam het dreigement dat als zij minder of niet mochten landen in Nederland, hetzelfde zou gebeuren voor Nederlandse maatschappijen die naar Amerika wilden vliegen.
Dat zou bijvoorbeeld KLM, de grootste gebruiker van de luchthaven, flink raken. Voor KLM is de VS een belangrijke markt. Nederland zou volgens Canada en de VS verschillende internationale luchtvaartafspraken schenden met de snelle krimp.
Na de aankondiging kwamen er meerdere rechtszaken tegen de krimp, met verschillende uitspraken. De ene rechter gaf de luchtvaartmaatschappijen gelijk, een ander het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Uiteindelijk bepaalde de hoogste rechter, de Hoge Raad, dat krimp alleen mocht gebeuren na het doorlopen van een Europees proces, vandaar dit oordeel van de Commissie. De Nederlandse overheid gaat die nu eerst bestuderen.
Na zijn veelbesproken toespraak op de veiligheidsconferentie in München en zijn aandeel in de openbare ruzie met president Zelensky in het Witte Huis trekt de Amerikaanse vicepresident JD Vance vandaag opnieuw de aandacht. In Eagle Pass, een stadje aan de grens met Mexico, bezoekt hij samen met minister Hegseth van Defensie een opvangcentrum voor migranten.
De twee zijn de hoogst geplaatste functionarissen die sinds de inauguratie van president Trump het grensgebied bezoeken. Het terugdringen van migratie en het uitzetten van illegale migranten zijn speerpunten van de nieuwe regering.
De eerste anderhalve maand na de inauguratie van Trump stond Vance nog in de schaduw van Trumps first buddy Elon Musk, die met een taskforce het mes zet in de federale overheid. Inmiddels eist Vance (40) meer en meer zijn rol op en speelt hij nu al een prominentere rol dan zijn voorgangers.
Geschiedenis geschrevenHet vicepresidentschap is in de VS van oudsher een vrij onzichtbare functie. De vorige veep, Kamala Harris, kwam pas in de schijnwerpers te staan toen ze voor het hoogste ambt ging en haar voorganger Mike Pence omdat hij weigerde mee te gaan in pogingen tot verkiezingsfraude van Donald Trump. En Joe Biden, acht jaar vicepresident onder Obama, kwam ook pas in beeld toen hij zelf staatshoofd werd. Zonder die gebeurtenissen zouden ze slechts terloops in de geschiedenisboeken zijn vermeld.
Vance heeft nu al geschiedenis geschreven, omdat hij vorige week vrijdag een persconferentie van Trump en de Oekraïense president Zelensky volledig liet ontsporen. Hij verweet Zelensky geen dankbaarheid te tonen voor de Amerikaanse militaire steun aan zijn land. De gast van het Witte Huis zou zich "respectloos" gedragen.
Het uitgesproken optreden van de tweede man is een unicum. "Dat zou Mike Pence nooit hebben gedaan", zei Trump na de knallende ruzie meermaals met bewondering tegen bronnen in het Witte Huis.
Steun en protestHet kwam Vance in het weekend op protest te staan in het mondaine Vermont, waar hij met zijn gezin ging skiën. "Ga naar huis JD" en "Vance is Poetins pion" stond er op spandoeken van betogers daar. Volgens Amerikaanse media zag Vance zich gedwongen om naar een ander resort uit te wijken.
De meeste Republikeinen zijn juist vol lof over de actie van de vicepresident. "Ik ben er heel trots op dat JD Vance voor ons land opkomt", zei senator Lindsey Graham kort na de clash. Hij gold tot voor kort als bondgenoot van Zelensky. Een andere Republikeinse senator noemde Vance zelfs al GOAT: 'Greatest Of All Time'.
Slechts een enkele partijgenoot is kritisch. De Republikeinse senator Lisa Murkowski uit Alaska zegt "misselijk te worden van de manier waarop de regering-Trump wegloopt van bondgenoten en Poetin omarmt". Juist Alaska is de Amerikaanse staat die het dichtste bij Rusland ligt.
Het is geen verrassing dat Vance weinig op heeft met Zelensky. "Het kan me echt niets schelen wat er met Oekraïne gebeurt", zei hij in 2022 al in de podcast van voormalig Trump-fluisteraar Steve Bannon. "Niet elk conflict van een andere democratie moet onze zorg zijn."
Het besluit van het Witte Huis om de geplande wapenleveranties aan Kyiv op te schorten komt ongetwijfeld mede uit zijn koker. Zondag schreef Vance nog op X dat de VS het zich niet kan veroorloven oneindig wapens te leveren.
Hij vindt ook dat de Amerikaanse steun aan Oekraïne tot passiviteit van Europese landen leidt. In Europa wordt nu in ieder geval onder hoogspanning gewerkt aan het versterken van de eigen defensie-industrie.
Vance als 'Zwitsers zakmes'De interruptie van Vance in het Oval Office was niet de eerste keer dat de kersverse vicepresident zich liet gelden. Op de veiligheidsconferentie vorige maand in München stootte hij Europese leiders voor het hoofd door te beweren dat de grootste dreiging op het continent niet van Rusland of China, maar "van binnenuit komt". Ook claimde hij dat sommige politieke denkbeelden in Europa worden gecensureerd door ze als desinformatie te bestempelen.
Intimi zien Vance als de fixer van de president en vergelijken hem met een Zwitsers zakmes, waarmee je talloze problemen kan oplossen. Hij moet namens het Witte Huis Congresleden in de pas laten lopen en haalde menig sceptische senator over om in te stemmen met de benoeming van controversiële kabinetsleden. Ook loodste hij een nieuw begrotingsvoorstel door het parlement.
Alom wordt verwacht dat Vance in 2028 zelf een gooi doet naar het presidentschap. Trump heeft hem nog niet uitverkoren. Toen hem drie weken geleden in een interview met Fox News werd gevraagd of hij Vance als zijn opvolger ziet, zei hij: "Nee, maar hij is erg bekwaam." En voegde daaraan toe: "Er zijn veel bekwame mensen."
"Het afgelopen jaar zijn we geconfronteerd met een complexe en ernstige situatie van toenemende buitenlandse druk en binnenlandse moeilijkheden," zo begon de Chinese premier Li Qiang zijn belangrijkste politieke toespraak van het jaar. Het was niet alleen een erkenning van de problemen die er zijn, maar ook een aansporing voor het land om nog harder te werken.
Dat China onder leiding van president Xi Jinping de juiste weg is ingeslagen, daar bestaat bij de Chinese overheid geen twijfel over. Maar ondanks "de grote inzet van het Chinese volk en de Communistische Partij" is er onvoldoende gedaan om de binnenlandse en buitenlandse problemen het hoofd te bieden, erkende de premier. Daar moet snel verandering in komen. Zeker nu de buitenwereld onzekerder wordt en die mogelijk een "grote impact kan hebben op handel, technologie en andere sectoren", aldus Li.
In iets meer dan een uur las hij een 44-pagina tellend document voor met de resultaten van het afgelopen jaar en de plannen voor het aankomende jaar. Er stonden weinig verrassingen in. Het rapport werd, ook niet verrassend, met luid applaus van een kleine 3000 volksvertegenwoordigers ontvangen.
Economische vooruitgang
China zal opnieuw inzetten op een economische groei van zo'n 5 procent, net als vorig jaar. Ondanks de Amerikaanse heffingen die gisteren weer zijn verhoogd. Om de groei aan te wakkeren, zal China speciale staatsobligaties uitgeven ter waarde van ongeveer 171 miljard euro, 30 procent meer dan vorig jaar. En daar blijft het niet bij. Ook banken en lokale overheden krijgen extra steun. Daartegenover staat dat China een begrotingstekort van 4 procent noteert, dat was niet eerder zo hoog.
De economische nood om te stimuleren is hoog. Chinezen houden de hand op de knip en er is een tekort is aan geschikte banen, feiten die de overheid inmiddels niet meer onder stoelen of banken steekt. Door het strenge covidbeleid en de vastgoedcrisis, waardoor veel huizen minder waard zijn geworden en woningen niet zijn afgebouwd, zagen veel Chinezen hun spaargeld en vermogen verdwijnen. Toch zullen Chinese huishoudens voorlopig weinig van alle stimuleringsmaatregelen merken. China wil vooral inzetten op hightechindustrieën, nu de internationale handel in toenemende mate onder spanning komt te staan.
De overheid heeft daar de steun van private bedrijven bij nodig. Li beloofde de private economie beter te ondersteunen en het vertrouwen van het bedrijfsleven te versterken. Ook buitenlandse investeerders kunnen rekenen op een prettiger investeringsklimaat met meer toegang, steun en kansen, is de belofte.
Voorbereiden op externe schokken
Dat het succes van China's plannen in hoge mate afhankelijk zal zijn van ontwikkelingen in de rest van de wereld, ontkende Li niet. Zonder het beestje bij de naam te noemen, verweet Li de Verenigde Staten van het ernstig verstoren van de internationale handel door de vele heffingen.
China vreest dat deze handelsbelemmeringen een sterke wissel zullen trekken op zowel de toelevering van goederen die China nodig heeft voor de ontwikkeling van z'n industrieën als voor z'n mogelijke afzetmarkten.
Ondanks de toegenomen buitenlandse dreiging heeft Peking het defensiebudget niet meer verhoogd dan de afgelopen jaren, zo'n 7 procent. Dat is net iets meer dan meegroeien met het bruto nationaal product.
In vergelijking met vorige jaren waren de woorden aan het adres van Taiwan relatief mild. "We zullen het doel van China's hereniging ferm doorzetten". Eind vorige maand voerde Peking al een reeks wijzigingen door waarmee het voor het Volksbevrijdingsleger makkelijker wordt om in actie te komen en overzeese missies uit te voeren.
In de straten van Gaza-Stad hangen tussen de puinhopen gekleurde vlaggetjes. De bakkerijen draaien overuren met het maken van zoetigheden voor het breken van het vasten aan het begin van de avond. Tussen de vernielde huizen en gebouwen maken delen van de stad deze ramadan een levendige indruk.
Maar de zorgen zijn groot, nu Israël afgelopen zondag de Gazastrook weer afsloot voor de aanvoer van voedsel, medicijnen en andere hulpgoederen. Door de blokkade zijn de prijzen van meel en andere voedingsmiddelen binnen een paar dagen meer dan verdubbeld. Het kleurrijke fruit op de markt is voor veel Gazanen onbetaalbaar geworden.
Bijna alle twee miljoen inwoners van de Gazastrook zijn afhankelijk van humanitaire hulp. Zo ook Mohammed Abu Shalhoub, die met zijn gezin in een vluchtelingenkamp woont.
"We hebben al een keer hongersnood meegemaakt. We aten toen gras en droog brood. Er waren dagen bij dat wij en de kinderen zonder eten gingen slapen. Hopelijk gaan we niet terug naar die situatie", zegt hij. Maar hoe langer Israël de voedselhulp blokkeert, hoe groter de kans op voedseltekorten en ondervoeding, zoals die voor het bestand ook al voorkwamen.
'Grote inkomstenbron'Vorige week kwamen er dagelijks zo'n 700 vrachtwagens de Gazastrook binnen. Nu staan er talloze trucks stil bij de grensovergangen naar het Palestijnse gebied.
Een woordvoerder van het Rode Kruis noemt de situatie extreem zorgelijk. "Gaza heeft een continue toestroom van voedsel en medische hulpgoederen nodig. Voor het bestand van kracht werd, kwam er ten minste nog iets aan hulp binnen. Nu helemaal niets."
Hulporganisatie Care Nederland is bang dat ziektes als cholera en diarree vaker de kop opsteken als de hulpgoederen niet worden aangevuld.
Volgens Israël is de internationale humanitaire hulp de grootste inkomstenbron van Hamas. Premier Netanyahu zegt dat de terroristische organisatie de bevoorrading steelt en doorverkoopt. De hulpgoederen komen volgens hem niet terecht bij de mensen voor wie ze zijn bedoeld.
Israël verdeeldEen aantal familieleden van gijzelaars in handen van Hamas wilde ook dat de leveranties stopten. Volgens hen had er al vanaf het begin van de oorlog geen humanitaire hulp naar Gaza moeten gaan. "Zonder humanitaire hulp zouden de gijzelaars al terug zijn in Israël en de oorlog voorbij zijn," zegt de vader van gijzelaar Omri Miran.
Familieleden van andere gijzelaars zijn tegen de blokkade. "Het tegenhouden van hulpkonvooien voor Gaza treft ook onze gijzelaars. We weten dat ze daardoor direct honger lijden," zegt een familielid van gijzelaar Zahiro Shahar Mor. Bovendien is de kans dat er gijzelaars vrijkomen zolang de Gazastrook is afgesloten nihil.
Het Internationaal Strafhof wil premier Netanyahu vervolgen voor onder meer de uithongering van de burgerbevolking van Gaza. Netanyahu's beslissing om de voedselhulp te stoppen, lijkt de zaak van het Strafhof sterker te maken., maar met een slinkende voedselvoorraad kopen de Gazanen daar niets voor.
Permanent einde aan de oorlogIsraël heeft de Gazastrook afgesloten voor hulp om Hamas te dwingen akkoord te gaan met het verlengen van de eerste fase van het staakt-het-vuren tot en met 20 april. Israël wil dat de terreurbeweging in die periode meer gijzelaars vrijlaat.
Hamas eist dat het bestand in de Gazastrook de tweede fase ingaat, waarbij Israël zijn leger volledig terugtrekt en er een permanent einde aan de oorlog komt. De tweede fase had volgens het akkoord eigenlijk afgelopen zondag moeten beginnen.
Vogelliefhebbers hebben hun lievelingen van vorig jaar terug: een koppel bosuilen is gisteren alsnog verschenen voor de camera die Limburger Jan Konings heeft opgehangen in zijn achtertuin bij Vlodrop.
Konings is blij dat het koppel terug is. "De camera was al bijna uitgezet", zegt hij bij L1 Nieuws. Want het kost wel wat om de camera's draaiende te houden en te streamen op internet, legt Konings uit, maar zolang de camera's draaiden, hield hij hoop.
Onder het motto Beleef de Lente, kunnen liefhebbers via de Vogelbescherming elk jaar 'live' meekijken in de nestkasten van een aantal vogels, verspreid over Nederland. Voor de camera's in die kasten blijft niets verborgen.
Zo kon het parende en broedende bosuilenkoppel in Konings' achtertuin zich de afgelopen jaren ontwikkelen tot echte publiekstrekkers. Miljoenen mensen keken volgens Konings mee via de website van de Vogelbescherming. "Zelfs vanuit New York. Het is echt een soort soap geworden", zegt hij.
Niet verongeluktGroot was dan ook de teleurstelling toen de bosuilen het afgelopen weekeinde nergens te bekennen leken toen de camera's weer aangingen voor een nieuw seizoen Beleef de Lente. "We vinden het heel erg. Het hoort erbij ieder jaar", zei Konings toen.
Gisternacht werden de uilen alsnog gespot. Konings noemt het een grote verrassing. "We dachten al: ze zijn verongelukt. Dit had niemand meer verwacht."
Konings zag het aanvankelijk niet zelf: hij werd op de hoogte gesteld door de Vogelbescherming. Toen hij de camerabeelden terugkeek, bleek het te gaan om het oude, vertrouwde koppel; dat zat weer gewoon bij en op het nest.
De politie roept bewoners van de Literatuurwijk in Almere op om nauwgezet te controleren of er geld is opgenomen van hun rekening zonder dat ze daar iets van weten. De oproep volgt op de arrestatie van een 38-jarige man uit Almere die de post van mogelijk honderden bewoners uit de wijk heeft gestolen.
De persoonlijke gegevens uit de post gebruikte hij waarschijnlijk om geld op te nemen of abonnementen af te sluiten, zegt de politie.
De man werd in december opgepakt, meldt Omroep Flevoland. Bij hem thuis werden allerlei poststukken gevonden die niet op zijn naam stonden, maar op naam van zijn vermoedelijke slachtoffers. En dan gaat het in alle gevallen om bewoners van de Literatuurwijk in Almere. Ook op de laptop en mobiele telefoon van de verdachte trof de politie veel persoonlijke gegevens aan.
Geld van bankrekeningDe politie spreekt over grootschalige identiteitsfraude. Omdat het zoveel gegevens waren, heeft het een paar maanden geduurd voordat de totale omvang van de zaak duidelijk begon te worden. "De man heeft zich met die gestolen, persoonlijke gegevens vermoedelijk voorgedaan als iemand anders richting banken en de overheid", aldus de politie.
"Daarmee heeft hij de financiële situatie van zijn slachtoffers kunnen opvragen en geld van de bankrekeningen van sommige slachtoffers gestolen. Ook heeft de man abonnementen afgesloten op naam van zijn slachtoffers." Om hoeveel geld het gaat heeft de politie niet bekendgemaakt.
De politie heeft een brief gestuurd aan honderden mensen in de Literatuurwijk met de vraag om de persoonlijke gegevens te controleren en aangifte te doen als ze denken slachtoffer te zijn geworden van identiteitsfraude.
De NS heeft voor het vijfde jaar op rij verlies geleden. Dat blijkt uit de cijfers over vorig jaar, die aangeven dat het bedrijf 141 miljoen euro in het rood eindigde. Dat is wel een verbetering ten opzichte van het jaar daarvoor, toen het spoorbedrijf 187 miljoen euro verlies draaide.
Reizigers kwamen iets vaker dan het jaar ervoor te laat op hun bestemming. Dat komt volgens de NS doordat er vaker werd gewerkt aan het spoor, niet alleen in de vakanties, maar ook overdag. Ook konden reizigers in de spits iets minder vaak een zitplaats vinden.
President-directeur Wouter Koolmees van NS stelt dat het bedrijf nog niet financieel gezond is en dat de reizigersgroei lager is dan verwacht. "Het blijven voor de NS financieel ingewikkelde tijden. De opbrengsten stijgen, maar de kosten stijgen harder."
Veel hogere kostenHet reizen met de trein naar het buitenland is wel populairder geworden. De NS verkocht vorig jaar tien procent meer internationale treintickets dan in 2023, maar pas in 2030 denkt het treinbedrijf weer op hetzelfde aantal reizigers te zitten als in 2019, voorafgaand aan de coronapandemie. "Na corona zijn veel reizigers teruggekomen, maar niet iedereen. Thuiswerken heeft wortel geschoten", aldus Koolmees.
De NS schrijft dat de kosten om op het spoor te mogen rijden hoog zijn. Het bedrijf betaalde 533 miljoen euro aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en aan ProRail. Dat was 15 procent meer dan in 2023.
Daarnaast heeft de openbaar vervoerder hoge kosten gehad van de spoorwerkzaamheden, waardoor bijvoorbeeld bussen moesten worden ingezet. Ook dat leidde tot extra uitgaven.
De NS kreeg 1095 meldingen van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers. Het gaat dan over bedreigingen, spugen en belagen, zei Koolmees eerder. Er was in de treinen minder sprake van agressie dan vorig jaar, maar op de stations nam het aantal incidenten toe.
Kosten treinkaartjeNS zegt nog niets concreets over eventuele prijsstijgingen in de komende jaren. Van 2021 tot 2023 werd een treinkaartje 8,9 procent duurder. In 2024 ging de prijs voor een kaartje dankzij compensatie van de overheid niet omhoog, dat werd een jaar uitgesteld. Dit jaar zijn de treinkaartjes 6,18 procent duurder geworden.
NS heeft aangekondigd meer reizigers naar de trein te willen trekken door korting aan te bieden voor reizen in de daluren.
Het spoorbedrijf geeft aan dat het met het ministerie in gesprek gaat over een structurele oplossing voor de inflatie. Zo wil NS opnieuw voorkomen dat reizigers in de toekomst voor die extra kosten moeten opdraaien. Het bedrijf benadrukt dat het ook al minder geld van de overheid krijgt ter compensatie van lagere opbrengsten van de studentenreiskaarten en dat het last blijft houden van stijgende kosten.
Eerder maakte NOS op 3 deze video over het reilen en zeilen bij de NS. Over wat er goed én niet goed gaat bij het spoorbedrijf:
De NS kreeg vorig jaar 1095 meldingen van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers. Het gaat dan over bedreigingen, spugen en belagen, zei Koolmees eerder. Er waren minder agressie-incidenten in de trein zelf dan het jaar ervoor, maar op de stations nam het aantal incidenten toe.
De Oude Rijksweg (N289) bij het Zeeuwse Kruiningen is al sinds gisterochtend dicht vanwege een lekkende tankwagen. De tank, die was geladen met lpg, was losgekomen van een trekker en ligt sindsdien op de weg.
Hulpdiensten hebben de tank leeggepompt en proberen hem nu weg te halen. Daarom blijft de weg en ook de op- en afrit van de A58 ook vandaag een groot deel van de dag nog afgesloten.
Het ongeluk gebeurde gisteren rond 09.45 uur op de kruising van de Oude Rijksweg en de afrit van de A58. Door nog onbekende oorzaak kwam de tank los en viel op de weg. Door de val raakte de tank beschadigd, waardoor die ging lekken. In de tank zat lpg, een vloeibaar en brandbaar gas.
Ingewikkelde klusDe tankwagen leegpompen bleek een ingewikkelde klus. Er moest een gespecialiseerd bedrijf worden ingeschakeld. "Het is een vrij oude tank. Hij is ook geland op zijn leidingen die aan de onderkant van de tank zitten", zei Carel Peeters van de Veiligheidsregio vanochtend tegen Omroep Zeeland.
De leidingen zijn daardoor ook beschadigd geraakt. De eerste poging om de inhoud van de tankwagen over te pompen mislukte, maar de tweede keer lukte het wel. Rond middernacht meldde de Veiligheidsregio dat de tankwagen leeg was.
Reparatie wegdekToch mag de lege tankwagen nu niet zomaar worden vervoerd. Dat kan pas als de tank ook is schoongemaakt. "Om de tank te mogen verplaatsen, moet deze eerst met stikstof worden gereinigd", meldt de Veiligheidsregio. Daarna wordt de tankwagen door een bergingsbedrijf opgehaald.
Dan nog blijft de kruising dicht, omdat het asfalt gerepareerd moet worden. "In de loop van de middag hoop ik de weg vrij te kunnen geven", zegt Peeters. Maar hij durft niets met zekerheid te zeggen: "Gisteren had ik ook gehoopt klaar te zijn."
De openbaar aanklager van Florida is een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar Andrew en Tristan Tate. De broers worden in Roemenië verdacht van mensenhandel.
De aanklager maakte op X bekend dat hij de opdracht heeft gegeven om het onderzoek te starten. "Op basis van grondig onderzoek heb ik huiszoekingsbevelen uitgevaardigd en dagvaardingen uitgestuurd in het inmiddels actieve strafonderzoek naar de Tate-broers."
Het tweetal landde vorige week donderdag vanuit Roemenië op het vliegveld van de stad Fort Lauderdale in Florida. Gouverneur Ron DeSantis zei toen tegen de pers dat ze niet welkom waren in de staat. Hij beloofde openbaar aanklagers te vragen om te onderzoeken of de Amerikaanse staat enige jurisdictie had over de vermoedelijke misdaden van de broers en of de staat hen kon vervolgen voor de misdaden waarvan zij worden verdacht.
Andrew Tate verweet DeSantis deze week in een podcast dat hij mogelijk is bezweken onder druk van de media toen hij die vorige week te woord stond.
De broers mochten Roemenië eerst niet verlaten vanwege de lopende zaak, maar vorige week mochten ze toch naar Amerika vliegen, als ze zich beschikbaar houden voor de Roemeense justitie. Waarom ze het land plotseling wel mochten verlaten, is onduidelijk.
De twee zijn uitgesproken aanhangers van de Amerikaanse president Trump. Deze maand schreef de krant The Financial Times dat de regering-Trump druk heeft gezet op Roemenië om het tweetal hun paspoort terug te geven. Toen een journalist Trump vroeg of hij iets te maken had met de beslissing van de Roemeense autoriteiten zei de Amerikaanse president dat hij er niets vanaf wist.
Het kabinet wil vier grote kerncentrales gaan bouwen en ook bij gemeenten en provincies groeit de interesse in kernenergie. Zij zijn steeds enthousiaster over kleine modulaire reactoren, oftewel SMR's.
Het bouwen daarvan zou overzichtelijker zijn dan grote kerncentrales, niet alleen vanwege de beperkte omvang, maar ook door zoveel mogelijk te produceren 'als bouwpakket' in de fabriek. De ontwikkeling is volgens experts veelbelovend, maar ook nog pril. Buiten China en Rusland zijn nog geen kleine centrales gebouwd.
Toch was er al een informatieavond in Hoogeveen. Aanvankelijk was er een zaaltje gehuurd voor veertig mensen. "Maar er was zoveel interesse, dat we al snel moesten verplaatsen", zegt Geert-Jan Walda, organisator en gemeenteraadslid voor Gemeentebelangen in Hoogeveen.
In theater de Tamboer lieten uiteindelijk 140 mensen zich informeren over de mogelijkheden voor kleine kerncentrales in Hoogeveen. De meningen liepen daar uiteen. "Ik wil het niet bij voorbaat uitsluiten, dus laten we het verkennen. Wel een innovatief idee", zegt een bewoner. Tegenstanders vrezen dat het te duur zal zijn en willen blijven inzetten op wind en zonne-energie.
Alternatief voor windmolenVoor een deel van de bezoekers woog het zwaar dat SMR's een alternatief kunnen zijn voor bijvoorbeeld windmolens. Zij zien een energiebron die belooft minder lawaai te maken, minder horizonvervuiling veroorzaakt, langer meegaat en minder ruimte inneemt. Daarbij verschillen de argumenten nauwelijks van het debat over 'gewone' kerncentrales.
Het initiatief van Hoogeveen staat niet op zichzelf. Gemeenten, provincies en het Rijk kijken al langer naar de mogelijkheden voor SMR's.
Minister Rob Jetten van Klimaat lanceerde in 2024 de Programma-aanpak Small Modular Reactors, om de mogelijkheden voor de kleine centrales in Nederland te onderzoeken.
Provincies doen onderzoekParallel daaraan zijn Nederlandse provincies elk op hun eigen manier SMR's aan het bestuderen. Flevoland, Groningen en Drenthe bijvoorbeeld, onderzoeken de haalbaarheid van een kleine kerncentrale en Limburg heeft inmiddels een SMR-alliantie. Die kijkt wat er kan en moet de kennis over de SMR vergroten.
In Gelderland is al verkennend onderzoek gedaan door de provincie. Daar zijn vier regio's in kaart gebracht die geschikt zouden zijn voor een kleine kerncentrale. Aangejaagd door de BBB en de VVD gaat de provincie nu in gesprek met gemeenten, om te kijken of die in de toekomst zo'n centrale op hun grondgebied willen.
Wereldwijd wordt naar schatting aan zeventig SMR-ontwerpen gewerkt. Het grootste deel hiervan gebruikt als basis technologie die al veelvuldig is toegepast in bestaande kerncentrales. Sommige ontwikkelaars, zoals het Nederlandse Thorizon, werken aan innovatieve ontwerpen, die bijvoorbeeld geen uranium maar thorium als splijtstof gebruiken.
Minder risico'sDoor de beperkte omvang van een SMR is er een kleinere investering nodig dan voor een grote kerncentrale. Dat zou het bouwen minder risicovol maken en toegankelijker voor kleinere partijen. Het gebruik van zoveel mogelijk gestandaardiseerde onderdelen uit de fabriek moet de risico's op vertraging beperken en op termijn de kosten drukken.
Maar dat moet allemaal nog wel in de praktijk worden bewezen. Groot-Brittannië, Frankrijk en Tsjechië zijn de Europese landen met de meest vergevorderde plannen. Ook Canada en de Verenigde Staten willen SMR's bouwen.
Ontwikkelaar Rolls Royce, beter bekend van luxe auto's en straalmotoren, werkt aan een vrij grote SMR met ongeveer de capaciteit van de kerncentrale in Borssele. Ook het Franse energiebedrijf EDF heeft een bedrijfje opgericht dat hieraan werkt.
Vroeg meepratenHoewel de kleine reactoren er nog niet zijn, is het niet voorbarig een informatiebijeenkomst te houden, vindt Geert-Jan Walda uit Hoogeveen. "Het is goed het gesprek erover te voeren." Zo kunnen bewoners al in een vroeg stadium hun zegje doen, voordat er al besluiten zijn genomen. Bij de plaatsing van windmolens ging dit in het verleden vaak mis.
Dat lijken de bewoners, voor- en tegenstanders, te waarderen. "Ik vind het wel fijn", zegt een bezoeker. "Als dit een scenario is, vind ik het fijn om daarin meegenomen te worden. Liever nu al in een vroeg stadium daarover brainstormen met zijn allen, dan dat ze het doen als de nood hoog is."
"Beter te vroeg dan te laat", zegt een andere bewoner. "Ik wil niet overrompeld worden als het eenmaal zover is."
