Een jury van een Britse rechtbank heeft drie Bulgaren schuldig bevonden aan spionage voor een Russische inlichtingendienst. Uit politieonderzoek blijkt dat ze in meerdere Europese landen informatie verzamelden over journalisten, diplomaten, Oekraïense militairen en andere personen die door het Kremlin als vijanden zouden worden gezien. Daardoor hebben ze de levens van die mensen in gevaar gebracht, aldus de aanklacht.
De drie Bulgaren, twee vrouwen (33 en 30) en een man (39), woonden in Londen. Ze maakten volgens de rechtbank deel uit van een spionagenetwerk van de Oostenrijker Jan Marsalek.
Marsalek was een topman van het Duitse betalingsbedrijf Wirecard, die in 2020 op de vlucht sloeg toen het bedrijf door miljardenfraude failliet ging. In het onderzoek naar die zaak kwam naar voren dat Marsalek Rusland hielp bij het opsporen van tegenstanders in het buitenland. Aangenomen wordt dat hij zich in Rusland bevindt.
Navalny en SkripalDe drie Bulgaren die gisteren terechtstonden voerden tussen tussen 2020 en 2023 spionageopdrachten uit in het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Spanje, Duitsland en Montenegro.
Doelwit was onder andere de Bulgaarse journalist Christo Grozev, die voor het onderzoekscollectief Bellingcat onderzoek deed naar de vergiftiging van de Russische oppositieleider Navalny. Ook werden Oekraïense militairen gevolgd die in het VK werden getraind voor de oorlog tegen Rusland.
De drie werden aangestuurd door een 47-jarige Bulgaar die zo'n tien jaar geleden al door Marsalek zou zijn gerekruteerd. Hij en twee landgenoten opereerden vanuit een huis in Great Yarmouth aan de Britse Noordzeekust. In het 33 kamers tellende huis zijn spionageattributen gevonden. Zo werd opnameapparatuur ontdekt in stropdassen, een zonnebril, een colaflesje en een Minion-knuffel.
De politie vond ook een versleutelde harde schijf, waarop chatgesprekken met Marsalek bleken te staan. Daarin werd ook een plan besproken om Roman Dobrokhotov te ontvoeren, de Russische onderzoeksjournalist die in 2018 onthulde wie de voormalige Russische spion Sergej Skripal dat jaar in Engeland had vergiftigd.
StrafDe rechtbank beslist in mei welke straf de opgepakte leden van de spionagecel krijgen. Die kan oplopen tot een gevangenisstraf van veertien jaar.
De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft getwijfeld of ze tijdens de coronapandemie de avondklok moest handhaven. "Ik vond dat een disproportionele maatregel, die met name jongeren en alleenstaanden raakte", zei ze gisteravond bij stadsomroep AT5, tijdens een terugblik op de coronacrisis. "Ik vond hem onverantwoord."
Het is nu vijf jaar geleden dat Halsema tijdens een persconferentie de eerste coronabesmetting in Amsterdam bekendmaakte. De overheid kwam met een reeks van maatregelen om te voorkomen dat het virus zich verspreidde.
Het ging om een samenscholingsverbod, anderhalve meter afstand houden, gedwongen sluiting van winkels, scholen en theaters en - drie maanden lang in 2021 - een avondklok. Het was voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat Nederlanders 's avonds en 's nachts, uitzonderingen daargelaten, niet buiten mochten komen.
BinnenskamersZoals bij elke maatregel staat of valt die bij de handhaving. En wat de avondklok betreft, twijfelde Halsema. "En ik heb dat binnenskamers ook behoorlijk luid duidelijk gemaakt", aldus de burgemeester.
Toch besloot Halsema zich niet openlijk van de maatregel af te keren. "Het is nogal wat als je als lokaal bestuurder het nationaal gezag terzijde schuift. Je geeft ook het verkeerde voorbeeld. Omdat je tegelijkertijd wil dat de mensen de wet volgen", zegt ze.
"Daar kwam nog bij dat de legitimatie van de maatregelen eigenlijk al zo ter discussie stond dat ik het ook echt niet verantwoord vond het nationaal gezag vanuit het lokaal gezag te ondermijnen."
Uurtje laterDe avondklok in Nederland werd ingesteld op zaterdag 23 januari 2021, en was toen van 21.00 tot 04.30 uur van kracht. Op 31 maart 2021 bij het begin van de zomertijd begon de avondklok een uurtje later. Op 28 april 2021 kwam een eind aan de maatregel.
In meer dan tien steden, waaronder Amsterdam, vonden betogingen plaats tegen de maatregel. In een aantal gevallen ontstonden daarbij hevige rellen. Halsema liet op het Museumplein de politie ingrijpen.
"Dat heb ik echt heel ingewikkeld gevonden", zegt ze nu. "We gebruikten de waterwerper, daar zetten we geen harde straal op, maar we sproeiden, in de hoop dat mensen dan weg zouden gaan."
Op Gare du Nord in Parijs, het drukste treinstation van Frankrijk, is het treinverkeer volledig hervat. Ook de internationale Eurostar-treinen tussen Amsterdam en Londen rijden weer. Gisteren werd in Parijs een bom uit de Tweede Wereldoorlog ontmanteld waardoor het treinverkeer compleet stil lag.
Franse media schrijven dat er vandaag twee extra hogesnelheidstreinen rijden om internationale reizigers te vervoeren die gisteren geen kant op konden. De twee extra treinen vertrekken vanuit Londen en Parijs.
In de nacht van donderdag op vrijdag werd tijdens werkzaamheden ten noorden van Parijs een onontplofte bom uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Het treinverkeer van en naar Gare du Nord werd daarop volledig stilgelegd.
Ook een deel van de Franse snelweg A1 en een stuk van de ringweg rond Parijs werden afgesloten.
500 treinen uitgevallenNa de ontmanteling zei de Franse minister van Transport dat de bom "200 kilo aan explosieven" bevatte. "We zijn blij en opgelucht dat aan dit alles een einde is gekomen", zei Tabarot.
De minister stelde dat bijna 500 treinen uitvielen en 600.000 reizigers daar hinder van ondervonden. Nadat de bom onschadelijk was gemaakt kwam het treinverkeer gisteren weer langzaam op gang.
Op Gare du Nord, maar ook op stations in Brussel en Londen stonden gisteren lange rijen met gedupeerde reizigers:
Bij Russische aanvallen op de oostelijke regio's Donetsk en Charkiv in Oekraïne zijn zeker 14 mensen om het leven gekomen. Dat meldt het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken. Volgens het ministerie gebruikte Rusland daarbij ballistische raketten, andere raketten en drones.
In de plaats in Dobropillia in Donetsk zijn zeker 11 mensen omgekomen. Ook raakten dertig mensen gewond, onder wie meerdere kinderen. Verschillende plaatsen in de regio waren het doelwit.
In de regio Charkiv, die net als Donetsk grenst aan Rusland, vielen afgelopen nacht eveneens doden. Daar kwamen drie mensen om het leven door een Russische droneaanval, aldus het Oekraïense ministerie.
Het Oekraïense leger zegt vannacht zo'n 80 van de 145 Russische drones te hebben neergehaald.
Russische olieraffinaderijOekraïne heeft ook drones gebruikt voor een aanval op Rusland, zegt de Russische gouverneur van de noordwestelijke regio Leningrad. Hij zegt dat een grote olieraffinaderij in Kirishi, op zo'n 800 kilometer van de Oekraïense grens, is beschadigd door brokstukken van een drone.
Ruim 3,5 jaar nadat de Taliban de macht overnamen in Afghanistan, blijft de situatie van vrouwen in het land verslechteren. In rap tempo voerden de Taliban wetten in die hun vrijheden afnamen. Zo mogen meisjes en vrouwen na de basisschool niet verder leren, mogen vrouwen slechts beperkt werken en moeten hun lichaam buitenshuis volledig bedekt zijn.
Afghaanse vrouwen in het buitenland proberen hun stemmen te vertegenwoordigen op het internationale toneel. Zoals Tahmina Salik, die met haar familie het land ontvluchtte toen de Taliban de eerste keer aan de macht kwamen.
Sinds 2000 woont Salik in Denemarken, waar ze in 2020 Empowerment for Her oprichtte. Het doel van deze organisatie veranderde sindsdien: van zorgen dat vrouwen op leiderschapsposities komen naar ondersteuning van vrouwelijke activisten. "Nu willen we simpelweg dat ze overleven."
Black-out voor vrouwenIn een VN-onderzoek, afgelopen zomer, gaf 18 procent van de vrouwen aan al drie maanden lang geen andere vrouw te hebben ontmoet, naaste familieleden uitgezonderd. Vrouwen raken hierdoor steeds verder geïsoleerd. 8 procent van de respondenten zei een meisje of vrouw te kennen die na 2021 een poging tot zelfdoding heeft gedaan.
Salik, die met haar organisatie via sociale media contact onderhoudt met Afghaanse vrouwen, kent de verhalen en is bang dat de Taliban het internet afsluiten en socialemediaplatformen verbieden, waardoor vrouwen elkaar ook daar niet meer kunnen opzoeken.
"Gezien hoe de situatie zich ontwikkelt zou dat zomaar snel realiteit kunnen worden", zegt ze. Het zou een 'black-out' voor Afghaanse vrouwen betekenen, aldus Salik. "We zullen niet meer weten wat er in het land gebeurt."
KenteringDie boodschap draagt Salik al langer uit, maar ze merkte dat het niet doordrong tot de internationale organisaties en overheden die haar uitnodigden. "Ze wilden alleen maar horen over de verbeterde veiligheidssituatie sinds de gevechten waren gestopt."
Logisch, aangezien vooral de Taliban aanslagen pleegden voor de machtsovername, zegt ze. Maar in september zag ze een kentering in de houding van organisaties. "Ik kon zien dat ze echt luisterden, omdat de Taliban laten zien waarvoor we hadden gewaarschuwd."
Eerder maakte de 23-jarige Mashal op ons verzoek deze beelden van haar leven na de machtsovername:
"De situatie is erg slecht en vrouwen verliezen de hoop", zegt Husna Jalal. Zelf vluchtte ze na de val van Kabul in 2021 met haar familie naar Nederland. Ze studeerde in Leiden en richtte de Young Afghan Women's Movement op.
Die organisatie richt zich op zowel Afghaanse vrouwen in de diaspora als vrouwen in Afghanistan zelf. "We geven bijvoorbeeld online taallessen aan vrouwen." Ook geven ze vrouwen advies over het aanvragen van studievisa in Europese landen.
MoedeloosheidDe interesse voor wat zich in Afghanistan afspeelt is afgenomen, zegt Jalal. "Ik merkte dat het in 2021 echt een hot topic was, maar inmiddels zijn we niet meer interessant voor mensen." Haar organisatie houdt zich daarom ook bezig met het aanzetten tot actie.
Vorige week sprak Jalal op de 58ste vergadering van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in Genève. Haar oproep werd goed ontvangen, zegt ze. "Er werden stevige uitspraken gedaan, maar er is snelle en daadkrachtige actie nodig."
Bekijk hieronder wat Hoge Commissaris voor Mensenrechten Volker Türk na afloop zei over de situatie in Afghanistan:
Ook Salik ziet vermoeidheid en moedeloosheid onder de westerse landen rondom Afghanistan. "Er is gebrek aan coördinatie en duurzame oplossingen, maar de afzonderlijke gevallen geven hoop."
Dat geldt ook voor het internationale recht, denkt ze. Afgelopen najaar startten Nederland, Duitsland, Canada en Australië een procedure tegen Afghanistan bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag. Als dat tot een rechtszaak leidt, is het de eerste keer dat een land voor het hof wordt gedaagd vanwege vrouwendiscriminatie.
Dat soort zaken werkt bemoedigend, zegt Salik. Ze ziet het als een signaal aan Afghaanse vrouwen dat ze gehoord en niet vergeten worden. "En ik heb hoop, omdat Afghaanse vrouwen zelf niet opgeven." Als voorbeeld noemt ze de video's van zingende vrouwen die te zien waren toen ook dat werd verboden.
Niet normaliserenHet is onverantwoord om Afghanistan te vergeten, waarschuwt Salik. "Andere terroristen worden hierdoor gemotiveerd: als de Taliban dit kunnen, kunnen wij dat ook." De Taliban moeten daarom niet worden genormaliseerd en daar is haast bij, zegt Salik. "Jongens krijgen nu de ideologie van de Taliban aangeleerd. De volgende generatie zal niet op dezelfde manier vechten. Over tien tot twintig jaar is het te laat."
Dat beaamt Jalal. "Op korte termijn helpt het om vrouwen een studievisum te geven of zelfs online les te geven. Voor de lange termijn hebben we duurzame oplossingen nodig en moeten jongeren om tafel zitten om conflicten op te lossen, want dat is de afgelopen twee decennia niet gebeurd."
Goedemorgen! Het is Internationale Vrouwendag. Die dag wordt op verschillende plekken in de wereld groots gevierd. En in Apeldoorn staat de derde dag van het EK-indoor atletiek op het programma.
Eerst het weer: vandaag is het zonnig lenteweer. De temperatuur loopt op naar de 17 tot 19 graden. Op de Wadden is het iets minder zacht. Ook morgen is het nog zonnig en vrij warm. Daarna doet het weer de naam van de maand weer eer aan: maart roert zijn staart.
Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?De onderhandelingen over een nieuwe cao voor ziekenhuispersoneel zijn vastgelopen. De betrokken vakbonden vinden het loonaanbod van de ziekenhuizen te laag. Mogelijk volgen er acties.
De ziekenhuizen hebben voor dit jaar een loonstijging van 4 procent geboden. Voor volgend jaar ligt een stijging van 2 procent op tafel. De onderhandelaar van CNV noemt vooral het bod voor 2026 "volstrekt onvoldoende".
De bonden eisen 7 procent per jaar extra. Behalve meer salaris vragen ze onder meer een hogere reiskostenvergoeding en oplossingen voor bereikbaarheidsdiensten.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:In Italië beginnen vandaag de Special Olympics: het sportevenement voor mensen met een verstandelijke beperking. Ruim 1500 sporters uit 103 landen komen in Turijn samen om hun talenten op dit wereldpodium te tonen. Team NL hoopt met 21 sporters medailles binnen te slepen. Volgend jaar is Haarlem de gaststad van het internationale sportevenement.
De atleten werden gisterochtend uitgezwaaid op Schiphol:
Fijne dag!
Het kabinet denkt dat bewerkte Nederlandse dierlijke mest voor een deel Russische kunstmest kan vervangen. Dat schreef BBB-minister Wiersma van Landbouw deze week aan de Tweede Kamer. Er wordt veel Russische kunstmest gebruikt in Europa.
In de Europese Unie wordt gepraat over een sanctiepakket met hoge importtarieven op Russische kunstmest. Kunstmest valt tot nu toe buiten de sancties die gelden sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, omdat er voor de landbouw met het oog op de voedselzekerheid uitzonderingen zijn gemaakt.
"Om minder afhankelijk te worden van Russische kunstmest zie ik een belangrijke oplossing in het toestaan van renure producten", schrijft Wiersma. Renure is de vakterm voor bewerkte dierlijke mest.
Het kabinet wil van de EU toestemming krijgen om deze mest in te zetten als kunstmestvervanger. "Ik zet mij momenteel vol in voor de toelating", schrijft Wiersma. Omdat er volgens EU-regels meer kunstmest dan onbewerkte dierlijke mest op het land mag worden gebruikt, zou dit kansen bieden om een deel van het Nederlandse mestoverschot weg te werken.
Oneerlijke concurrentieIn januari kondigde de Europese Commissie plannen aan om hoge importtarieven op Russische kunstmest te gaan heffen. Dat is aan het begin van de Russische invasie in Oekraïne, begin 2022, niet gebeurd. Inmiddels is het gebruik van Russische kunstmest in Europa flink gestegen; vorig jaar tot ongeveer een kwart van de totale import, volgens het voorstel.
Dat er zoveel Russische kunstmest wordt gekocht spekt niet alleen de Russische oorlogskas, het leidt ook tot oneerlijke concurrentie met Europese kunstmestfabrikanten, zoals het Nederlandse Yara Sluiskil.
Die hebben te maken met hogere gasprijzen sinds de oorlog, en voor de productie van kunstmest is veel gas nodig. Sinds het begin van de oorlog is daarom een deel van de Europese kunstmestindustrie gestopt of tijdelijk stilgelegd.
Vorig jaar importeerde de EU bijna 5 miljoen ton Russische kunstmest, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarvan ging ruim 0,2 miljoen ton naar Nederland. En waar de Europese import in het begin van de oorlog nog daalde, nam die in 2024 juist weer flink toe met bijna een kwart. Europa wordt hierdoor te afhankelijk van Russische kunstmest, vreest de Europese Commissie.
StroomversnellingEurocommissaris van Landbouw Christophe Hansen wil ook dat een deel van de Russische kunstmest wordt vervangen door producten uit dierlijke mest, schreef de Britse krant de Financial Times eerder. Hier ziet het kabinet dus kansen: al jaren probeert Nederland toestemming te krijgen om gerecyclede voedingstoffen uit koeienmest in te zetten als kunstmest, bijvoorbeeld op grasland.
Vorig jaar leek de Europese Commissie al van plan om dat toe te staan. Maar een aantal lidstaten had er vragen bij. Er loopt bijvoorbeeld nog een discussie over welke bewerking precies is toegestaan. Het kabinet hoopt dat de plannen voor sancties tegen Rusland de discussie in een stroomversnelling brengen.
Ruimere regelsLandbouworganisatie LTO is positief over de Nederlandse inzet voor renure en heeft ook begrip voor de voorgestelde Europese sancties. Wel is de brancheorganisatie bezorgd over een mogelijke stijging van de prijzen van kunstmest. Vooral akkerbouwers zouden hier last van kunnen krijgen.
LTO pleit daarom voor extra maatregelen om het effect van de sancties voor boeren te beperken. Ze willen bijvoorbeeld ruimere regels voor het gebruik van onbewerkte dierlijke mest en een compensatie voor eventuele hoge prijzen.
Maar de brancheorganisatie van kunstmestfabrikanten verwacht juist dat prijsstijgingen als gevolg van de sancties zullen meevallen, omdat Europese fabrieken nu niet op volle sterkte kunnen draaien vanwege de oneerlijke concurrentie met Rusland. Ook de Europese Commissie gaat hiervan uit.
De Commissie is wel van plan om de prijzen in de gaten te houden en in te grijpen als die toch sterk omhooggaan. Ook het Nederlandse kabinet zegt erop te zullen aandringen dat dit gebeurt.
In Nederland zouden vrouwen in meer gevangenissen en tbs-klinieken verspreid over het land terecht moeten kunnen. Nu kunnen vrouwen maar naar drie locaties, met als gevolg dat relatief veel gedetineerde vrouwen ver van hun woonplaats en netwerk vastzitten.
Dat maakt het voor de vrouwen moeilijker om relaties te onderhouden met kinderen, familie en vrienden en werkt eenzaamheid in de hand, zegt de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Onder andere door dat gebrek aan contacten hebben vrouwen minder kans op een geslaagde terugkeer in de samenleving, schrijft de raad.
Gevangenissen zijn nu vooral ontworpen en ingericht voor mannen, schrijft de raad. Die komt vandaag op Internationale Vrouwendag op eigen initiatief met een advies aan staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid. Mogelijke gevolgen zijn ongelijkheid en extra schade bij vrouwen die opgesloten worden. Dat werkt door na de vrijlating.
Drie gevangenissen voor vrouwenVolgens de Dienst Justitiële Inrichtingen zitten jaarlijks 3000 vrouwen voor korte of lagere tijd vast. Dat is zo'n 6 procent van de gehele instroom. In Nederland zijn nu drie gevangenissen waar vrouwen kunnen worden geplaatst: in Zwolle, Nieuwersluis (Utrecht) en in de buurt van Sevenum (Limburg).
De soms grote afstanden tot iemands woonplaats leiden tot problemen bij het onderhouden van banden met kinderen en familie "en daarmee tot eenzaamheid en risico's bij de re-integratie". De raad constateert dat veel vrouwen weinig bezoek en steun krijgen van het sociale netwerk.
"Ook moeten zij omgaan met het feit dat zij de zorg voor hun kinderen aan anderen moeten overlaten. Dit maakt dat het verblijf in een justitiële inrichting voor vrouwen extra zwaar is." De raad pleit daarom voor moedervleugels binnen gevangenissen, periodieke gezinsovernachtingen in logeerhuizen en speciale activiteiten voor moeder en kind.
"Op dit vlak zijn er voor vaders in detentie meer mogelijkheden", constateert de raad. Zo zijn er zogenaamde herfstkampen waarbij vaders en kinderen samen kunnen optrekken en zijn er in het land drie vadervleugels binnen inrichtingen.
'Moet geen privilege zijn'Binnen de gevangenissen is er volgens de raad van alles te verbeteren. Zo is er een grote focus op beveiliging, terwijl vrouwen vaak minder strenge beveiliging nodig hebben dan mannen. Ingesloten vrouwen hebben vaker dan mannen last van complexe psychische problemen en zijn vaker zelf slachtoffer van geweld of misbruik geweest. Dat zou moeten terugkomen in het zorgaanbod in de gevangenissen, vindt de raad.
In het advies staan ook praktische aanbevelingen aan de gevangenissen. Zo strookt het assortiment in gevangeniswinkels niet met behoeften van vrouwen. Verder zou er tijdens lange ritten een toiletstop moeten zijn, vindt de raad. "Het gat in de grond van het busje dat in geval van nood door mannen gebruikt kan worden, is voor gebruik door vrouwen begrijpelijkerwijs problematisch."
"Dat praktische voorzieningen aansluiten bij de genderspecifieke behoeften moet een gegeven zijn en niet een privilege", aldus de raad.
De honderden miljarden vlogen je afgelopen week om de oren. De Duitse regering in wording wil in tien jaar tijd 500 miljard euro investeren in infrastructuur en ook meer uitgeven aan defensie. En de Europese Commissie kwam met een plan om de komende jaren 800 miljard euro uit te geven aan de herbewapening van Europa.
"Dit biedt kansen voor onze economie en het Nederlandse bedrijfsleven", zegt werkgeversorganisatie VNO-NCW in een reactie.
Een van de bedrijven die denkt te profiteren van deze investeringen is Broshuis in Kampen. Daar maken ze opleggers voor speciaal transport: alles wat lang, hoog of zwaar is. "Infrastructuurinvesteringen zijn goed voor ons, dat geeft ons en onze afnemers werk", zegt Harold Vorsteveld, CEO bij Broshuis. "Zodra je iets bouwt heb je graafmachines nodig en die worden vervoerd op onze opleggers." Duitsland is al een belangrijke afzetmarkt voor het bedrijf.
Broshuis verwacht daarnaast te verdienen aan de extra Europese defensie-uitgaven. Want de opleggers worden ook veel gebruikt voor het vervoer van legervoertuigen. "Er is een aantal landen in Europa dat van origine het liefst lokaal koopt, onder meer Duitsland en Frankrijk. Maar andere landen kopen hun opleggers bij ons. We maken al dertig jaar trailers voor het Nederlandse leger, met trots. We hebben net weer een nieuwe opdracht gekregen."
Binnen de EU levert Broshuis verder aan de legers van België en Denemarken. Buiten de EU aan Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, Canada en de VS.
Helpt economieAls al die extra uitgaven ook echt doorgaan, kunnen ze de Europese en Nederlandse economie een zetje geven, is de verwachting. "Het is positief voor de Nederlandse economie. Maar hoe positief precies, daarvoor is het nog te vroeg", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom van ING.
Uitgaven aan infrastructuur helpen de economie meer dan defensie-uitgaven, verwacht Blom. "Bouwbedrijven gaan aan de slag, die betalen personeel en dat personeel kan extra spullen kopen. En dat zullen ook weer deels Nederlandse producten zijn." Ze verwacht dat de Duitse infra-uitgaven wellicht voor zo'n 0,1 tot 0,3 procentpunt extra groei in Nederland kunnen zorgen.
Defensiegeld ook elders besteedBij de Europese defensie-uitgaven verwacht ze dat een relatief groot deel zal worden uitgegeven aan materieel van buiten de EU. "Je zal zien dat het beperkt lukt om de eigen Europese industrie alles te laten leveren. We denken dat ongeveer de helft van buiten de EU zal komen, uit landen met een grote defensie-industrie zoals de VS en Zuid-Korea." En daar heeft de economie hier dan minder aan.
Werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt het daarom belangrijk dat Nederland ook werkt aan het versterken van de eigen defensie-industrie. "Door als overheid zelf orders te plaatsen bij Nederlandse bedrijven. Het is daarnaast van belang dat Nederland bij het plaatsen van orders in het buitenland vooraf goede afspraken maakt over de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven."
Echt extra geld?"Je kunt je verder afvragen of het defensiegeld wel echt extra geld zal zijn", zegt hoofdeconoom Blom van ING. "Of dat landen toch aan andere dingen minder uitgeven. Maar alles bij elkaar verwachten we wel extra groei door de defensie-uitgaven."
Ze verwacht ook wel wat negatieve economische effecten van de miljardenuitgaven, zoals een iets hogere inflatie en rente. "Maar dat gaat waarschijnlijk om kleine verschillen, dat zal voor mensen nauwelijks merkbaar zijn."
'Meer vertrouwen'Blom denkt dat het belangrijkste effect van de extra uitgaven nog wel kan zijn dat er meer vertrouwen komt in de Europese economie. "Die was nog aan het herstellen van corona, maar de Russische inval in Oekraïne leidde tot een periode van stagnatie en negatieve sentimenten. Nu zie je dat Europa onder hoge druk kiest voor drastische stappen, samenwerking en significante investeringen."
Ze benadrukt dat er tegelijkertijd veel onzekerheden zijn die slecht kunnen uitpakken voor de economie. "Zoals de dreiging van een handelsoorlog en de situatie rond Oekraïne."
De onderhandelingen over een nieuwe cao voor ziekenhuispersoneel zijn vastgelopen. De betrokken vakbonden vinden het loonaanbod van de ziekenhuizen te laag. Mogelijk volgen er acties.
FNV, CNV, NU'91 en FBZ onderhandelen over een nieuwe cao met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Onder die cao vallen zo'n 220.000 zorgmedewerkers.
De ziekenhuizen hebben voor dit jaar een loonstijging van 4 procent geboden. Voor volgend jaar ligt een stijging van 2 procent op tafel. De onderhandelaar van CNV noemt vooral het bod voor 2026 "volstrekt onvoldoende".
De bonden eisen 7 procent per jaar extra. Behalve meer salaris vragen ze onder meer een hogere reiskostenvergoeding en oplossingen voor bereikbaarheidsdiensten.
'Onrealistisch en onbetaalbaar'De NVZ is teleurgesteld over het vastlopen van de onderhandelingen, maar noemt de inzet van de bonden "niet realistisch, te omvangrijk en onbetaalbaar". De organisatie vindt het eigen bod, met onder meer extra onregelmatigheidstoeslag en hogere stagevergoeding, juist "evenwichtig en serieus".
De vakbonden gaan nu in overleg met hun achterban. "De kans is groot dat dit tot werkonderbrekingen, zondagsdiensten en andere vormen van acties gaat leiden in de ziekenhuizen", zegt CNV. Ook FNV sluit acties niet uit. NU'91 noemt ze zelfs onvermijdelijk.
In Griekenland zijn gisteravond rellen uitgebroken nadat het kabinet een motie van wantrouwen had overleefd. Vier oppositiepartijen wilden het kabinet wegsturen uit onvrede over de afhandeling van een treinramp in 2023. De motie haalde het niet, tot woede van betogers in de hoofdstad Athene en Thessaloniki.
In Athene gooiden relschoppers onder meer brandbommen naar de politie. Die zette traangas en waterkanonnen in om de menigte uit elkaar te drijven.
In het Griekse parlement werd drie dagen gedebatteerd over het onderzoek naar de treinramp in februari 2023. Daarbij kwamen 57 mensen om het leven. Ze zaten in een trein die frontaal werd geramd door een goederentrein, die door een fout op hetzelfde spoor reed.
Op het onderzoek naar de ramp is veel kritiek. Veel Grieken vinden dat het veel te lang duurt en denken dat er zaken worden achtergehouden. Sinds vorige week, toen het ongeluk twee jaar geleden was, gingen honderdduizenden mensen de straat op om te demonstreren.
Pas afgelopen week werd een eerste rapport over de ramp gepubliceerd. Daarin ging het over de slechte staat van het Griekse spoor en systeemfouten, maar werd ook de vloer aangeveegd met het onderzoek en het optreden door de autoriteiten. Zo was de plaats van het ongeluk niet goed in kaart gebracht en was er amper coördinatie tussen de hulpdiensten.
Oppositieleider Androulakis maakte premier Mitsotakis verantwoordelijk voor de misstanden. Volgens hem laat het treinongeluk zien hoe incompetent de Griekse staat is. "Geen enkele burger gaat u uw onacceptabele gedrag vergeven", zei hij.
De regering van Mitsotakis overleefde de ingediende motie van wantrouwen met 157 tegen 136 stemmen. Vlak voor de stemming hadden betogers vanaf de publieke tribune in het parlement flyers in de zaal gegooid. De groep werd door bewakers verwijderd.
In de Verenigde Staten is voor het eerst sinds 2010 iemand geëxecuteerd door een vuurpeloton. Brad Sigmon werd aan het begin van de nacht ter dood gebracht in een gevangenis in South Carolina.
De 67-jarige Sigmon zat sinds 2002 in de dodencel voor de moord op de ouders van zijn ex-vriendin. Meerdere verzoeken voor gratie en uitstel van de executie werden afgewezen.
Terdoodveroordeelden in South Carolina kunnen zelf hun executiemethode bepalen. Sigmon koos voor de kogel, omdat de alternatieven - de elektrische stoel of een gifinjectie - volgens hem tot een langdurige en pijnlijke doodstrijd kunnen leiden.
Drie schuttersDrie verslaggevers waren getuige van de executie. Na afloop vertelden ze hoe Sigmon vastgesnoerd was in een stoel en een zwarte overall droeg. Op de plek van zijn hart was een witte markering aangebracht. Kort voor de fatale schoten kreeg hij een kap over zijn hoofd.
Het vuurpeloton bestond uit drie schutters, die op 4,60 meter van Sigmon waren opgesteld. De schutters stonden buiten het zicht van getuigen om hun identiteit te beschermen.
Laatste woordenSigmon gebruikt zijn laatste woorden om zich uit te spreken tegen de doodstraf en Bijbelverzen te citeren. Om 18.05 uur lokale tijd werd hij doodgeschoten.
Het was de vierde keer dat een Amerikaanse terdoodveroordeelde voor het vuurpeloton verscheen sinds de herinvoering van de doodstraf in 1976.
Acteur Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa zijn beiden door ziekte om het leven gekomen. Dat blijkt uit het autopsierapport van de politie in de Amerikaanse staat New Mexico.
De 95-jarige Hackman en zijn 65-jarige vrouw Betsy Arakawa werden op 27 februari dood aangetroffen in hun woning bij Santa Fe in de Verenigde Staten. Ook een van hun drie honden werd dood in het huis gevonden.
In het autopsierapport staat nu dat het echtpaar op verschillende tijdstippen en door natuurlijke oorzaken om het leven zijn gekomen.
Arakawa overleed rond 11 februari aan de gevolgen van het hantavirus. Dat kan worden overgedragen via de uitwerpselen van muizen en ratten. Hackman zou ongeveer een week later zijn overleden aan de gevolgen van hartproblemen.
Hackman leed aan de ziekte van Alzheimer, in een vergevorderd stadium. Het is volgens een betrokken arts goed mogelijk dat hij daardoor niet begreep dat zijn vrouw was gestorven. Hackmans pacemaker registreerde rond 18 februari voor het laatst activiteit.
Misdrijf uitgeslotenEr was onduidelijkheid over de doodsoorzaak van de twee, die op verschillende plaatsen in hun woning werden gevonden. Hackman lag in de bijkeuken, zijn vrouw in een van de badkamers. In de badkamer waar het lichaam van Arakawa werd gevonden, lag een geopend potje pillen.
De politie zei meteen al geen aanwijzingen te zien voor een misdrijf. Ook kon na de eerste autopsie worden uitgesloten dat er sprake was van koolmonoxidevergiftiging of een gaslek rondom het huis.
Hackman won onder meer een Oscar voor zijn rollen in The French Connection en de western Unforgiven. Betsy Arakawa was klassiek pianist. Het stel trouwde in 1991.
