Aggregator

In IJsland heeft de lavastroom, die is ontstaan na de vulkaanuitbarsting, het dorpje Grindavík bereikt. Op beelden is te zien hoe de eerste huizen aan de rand van het dorp in vlammen opgaan.

Volgens de IJslandse publieke omroep RUV denken de autoriteiten alle 4000 inwoners uit het dorp te hebben geëvacueerd. Een van de inwoners van het dorp vertelt aan de omroep hoe hij en zijn familie de livebeelden volgen, waarop te zien is hoe hun huis wordt bedreigd door de lava. "We kunnen helemaal niks doen, alleen maar kijken. Gisteren ben ik nog langsgegaan om wat kleine dingen op te halen en het huis te controleren", vertelt de inwoner.

Onder het dorp heeft zich op een paar honderd meter diepte magma opgehoopt. Er wordt rekening gehouden met het feit dat er opnieuw magma omhoog zou kunnen komen. De uitbarsting van vannacht is begonnen in Sunhnúk, iets ten noorden van Grindavík. Volgens de laatste berichten van seismologen hebben de bevingen de afgelopen uren dezelfde kracht behouden, waardoor er nieuwe breuken zijn ontstaan bij het dorp.

Vulkanoloog Elske de Zeeuw-van Dalfsen van het KNMI zegt dat de lavafonteinen en -stromen nog wel even kunnen doorgaan: "Al sinds november heeft zich magma opgehoopt in de aardkorst onder het dorp. Het zou kunnen dat meer scheuren zich ten zuiden van het dorp gaan openen, waardoor er nog meer lava naar buiten stroomt op plekken waar het huizen kan verwoesten."

Volgens de vulkanoloog was het gebied al aangemerkt als de plek waar een nieuwe uitbarsting zou plaatsvinden. "Het enige wat nog onduidelijk was, was wat er met de lavastroom zou gebeuren na de uitbarsting."

Bekijk hieronder beelden van de verwoestende lavastroom:

Vorige maand was het ook al raak in de buurt van het dorp, toen bleef Grindavík gespaard. De scheur in de aarde ontwikkelde zich toen niet richting het dorp, waarna geëvacueerde inwoners weer konden terugkeren naar hun huis.

De Zeeuw-van Dalfsen: "Er waren al niet zo heel veel mensen meer. Sommige mensen hadden er al voor gekozen om na de laatste evacuatie niet terug te keren."

Samenleven met de natuur

Grindavík ligt op het schiereiland Reykjanes. Het uitbarstingsgebied ligt ongeveer 50 kilometer ten zuidwesten van Reykjavik. In een scheur in de aardkorst van zo'n 15 kilometer lang heeft magma zich opgehoopt. De scheur gaat onder het dorp door en strekt zich uit tot in de aardkorst onder de zeebodem. Het vulkaangebied is sinds 2021 weer actief.

In IJsland zijn ze wel wat gewend, zegt de vulkanoloog. "Sterker nog, ze vinden het zo mooi dat ze allemaal willen gaan kijken. Maar dat is nu verboden en het gebied is afgesloten. Ze zijn gewend aan vulkaanuitbarstingen en lijken te berusten in het feit dat ze samenleven met de natuur."

When working on a project, plenty of us will reach for an Atmel microcontroller because of the widespread prevalence of the Arduino platform. A few hackers would opt for a …read more

Twee schilderijen van de Franse schilder Camille Corot (1796-1875) in museum De Mesdag Collectie in Den Haag blijken oorspronkelijk één kunstwerk te zijn geweest. Het museum kwam daarachter toen beide schilderijen opnieuw ingelijst moesten worden.

Een medewerker van het museum die de landschappen uit hun oude lijsten haalde, merkte op dat de twee stukken naadloos op elkaar aansloten. De werken, genaamd Landschap met ruiter en Landschap met hengelaar, zijn vervolgens onderzocht in het Van Gogh Museum. Na onderzoek van het verfoppervlak en het bestuderen van röntgenfoto's is het nu "voor 100 procent zeker" dat het één werk is geweest, meldt De Mesdag Collectie.

De twee stukken zijn waarschijnlijk tussen 1875 en 1878, van elkaar gescheiden, waarna ze op paneeltjes zijn geplakt. "De twee schilderijen hebben daarna hun eigen levens geleid en zijn op verschillende momenten in de collectie van het echtpaar Mesdag terechtgekomen", zegt het museum.

Volgens Wite de Savornin Lohman, manager bij de Mesdag Collectie, komt het niet vaak voor dat een schilderij wordt opgesplitst. Of de Mesdags zich bewust waren van de oorsprong van de twee stukken, is onduidelijk.

"We weten niet eens of ze het zelf in de gaten hebben gehad", zegt De Savornin Lohman tegen Omroep West. "Deze twee hebben ze in 1878 en 1889 gekocht. Daar zit dus elf jaar tussen. Het is echt opzienbarend." De stukken werden door het echtpaar wel vaak als koppel tentoongesteld en ze hebben eenzelfde soort lijst.

Perspectief

Waarom het werk in tweeën is gedeeld en door wie dit is gedaan, is onduidelijk. "Het kan te maken hebben met de compositie", legt De Savornin Lohman uit. Zo heeft het museum een ander schilderij in de collectie met een vergelijkbaar verhaal: Een oude vriend van August Allebé (1838-1927). "Die heeft het zelf doormidden gezaagd, omdat hij niet tevreden was over het perspectief."

De twee werken zijn nu naast elkaar te zien. Het museum zegt geen plannen te hebben om ze weer samen te voegen. "Dat brengt allerlei risico's met zich mee."

In Tanzania zijn ten minste 22 mensen om het leven gekomen toen een illegale goudmijn instortte. Dat gebeurde als gevolg van hevige regenval.

Het ongeluk gebeurde in een kleine mijn in het noorden van het land, toen een groep mensen van 24 tot 38 jaar er aan het werk ging. In de regio Simiyu is het juist vanwege de zware regens verboden goud uit mijnen te halen.

De lokale autoriteiten zeggen dat er aanvankelijk berichten waren van 19 of 20 mensen die vastzaten onder de grond, maar dat er uiteindelijk 22 lichamen werden geborgen. De reddingsoperatie gaat door, om uit te sluiten dat er nog meer mensen onder het puin liggen.

Rijk aan goud

De groep had een paar weken geleden ontdekt dat er veel goud in het gebied zat en was al begonnen met delven voordat er toestemming voor was gegeven. Die toestemming is onder meer nodig vanwege de veiligheid.

Ondanks waarschuwingen om te stoppen, gingen de mijnwerkers door met het werk.

De regering heeft strenge veiligheidsprocedures opgesteld voor het winnen van delfstoffen op kleine schaal. Dat heeft de illegale winning niet kunnen stoppen. Tanzania is de op drie na grootste goudproducent in Afrika, na Zuid-Afrika, Ghana en Mali.

De Deense koningin Margrethe II heeft na 52 jaar op de troon haar handtekening gezet onder haar akte van abdicatie en is afgetreden. Haar oudste zoon Frederik is daarmee vanaf nu koning van Denemarken. Zijn vrouw, de Australische Mary Donaldson, is koningin.

Margrethe kondigde bij haar nieuwjaarstoespraak tot ieders verrassing aan dat ze bij leven terugtreedt, iets wat ze voorheen nooit van plan was geweest. Nu, twee weken later, neemt haar zoon het koningschap van haar over.

De vorstin ondertekende haar abdicatieverklaring in paleis Christiansborg in Kopenhagen, het centrum van de Deense macht. Ook Frederiks 18-jarige zoon Christian was daarbij aanwezig. Hij is vanaf nu kroonprins.

Duizenden Denen

Bij paleis Christiansborg, waar ook het Deense parlement zit, zijn vele duizenden Denen verzameld om een glimp op te vangen van hun nieuwe vorst.

Om 15.00 uur kwam kwam de nieuwe koning Frederik X het balkon van het paleis op, waar hij geëmotioneerd naar de mensenmassa zwaaide. Nadat premier Mette Frederiksen had verklaard dat er nu een nieuwe koning is, sprak Frederik de Denen toe.

De nieuwe Deense koning op het balkon van paleis Christiansborg:

Hij sprak daarbij zijn toewijding aan het koningschap uit. Hij zei dat zijn moeder herinnerd zal worden als een buitengewoon regentes. Verder sprak hij de hoop uit dat hij een verbindende koning kan zijn. "Het is een taak waar ik me al mijn hele leven op heb voorbereid en die ik met trots, respect en vreugde op mij neem."

Daarna kwamen ook zijn vrouw en kinderen het balkon op om zich aan de mensen te laten zien en te zwaaien. Na de ceremonie ging de koning terug naar zijn residentie.

De verkiezingsoverwinning van de China-kritische DPP in Taiwan heeft geleid tot een hele reeks felicitaties uit het westen, gevolgd door ergernis uit Peking. En daarover is weer verontwaardiging in Taiwan. Intussen reist een Amerikaanse delegatie af naar Taipei voor overleg.

De winst van presidentskandidaat Lai Ching-te betekent een ongekende derde ambtstermijn voor de Democratische Progressieve Partij, met meer dan 40 procent van de stemmen. Lai heeft beloofd te volharden in het verzet tegen de plannen van China om Taiwan over te nemen.

Hij kon daarbij meteen rekenen op bijval uit de VS, de EU, het Verenigd Koninkrijk en Canada. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken feliciteerde het Taiwanese volk "voor het opnieuw tonen van de kracht van hun robuuste democratie en verkiezingsproces". Het ministerie stuurde Lai ook gelukwensen en zei ernaar uit te kijken de "gemeenschappelijke belangen en waarden en de al lang bestaande onofficiële relatie te bevorderen".

President Biden benadrukte wel dat de VS niet achter onafhankelijkheid voor Taiwan staat. Volgens het een-Chinabeleid erkent de VS de Volksrepubliek China en niet Taiwan als 'het enige China'. Om die reden heeft het land geen formele diplomatieke vertegenwoordiging in Taiwan en noemt de eigenlijke ambassade zich het Amerikaanse instituut.

'Verkeerd signaal'

Desondanks schoten de Amerikaanse felicitaties voor Lai in het verkeerde keelgat bij de regering in Peking, die zich officieel beklaagde bij de VS. Volgens China schendt Washington zijn eigen belofte om alleen culturele en handelsbetrekkingen met Taiwan te onderhouden. Dat geeft "een verkeerd signaal aan de separatistische krachten" in Taiwan, vindt Peking.

Ook de Britse minister Cameron, die Taiwan had gefeliciteerd met zijn 'bruisende democratie", kreeg ervan langs. De Britten moeten stoppen zich te bemoeien met "daden die de interne zaken van China raken".

'Clichés'

Juist het benoemen van Taiwan als een binnenlands probleem stuit weer op harde kritiek uit Taipei. In een verklaring stelde Taiwan dat de Chinese reactie "compleet onverenigbaar is" met de huidige situatie in het grensgebied. "Het druist in tegen de verwachtingen van democratieën wereldwijd en gaat in tegen de wil van het Taiwanese volk om democratische waarden hoog te houden. Dit soort clichés zijn het niet waard om te weerleggen."

Taiwan is bepaald niet het enige land in de regio waarmee China in een machtsstrijd is verwikkeld:

De VS heeft intussen een delegatie naar Taiwan gestuurd voor overleg. Het gaat om een onofficieel bezoek. De delegatie bestaat uit Stephen Hadley, veiligheidsadviseur onder president George W. Bush, en James Steinberg, plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken onder president Barack Obama.

Omdat het zo gevoelig ligt, reizen de twee privé, en dus niet als vertegenwoordigers van de Amerikaanse overheid. Morgen vergaderen Hadley en Steinberg met een aantal Taiwanese politici. Ze zullen "het land feliciteren met zijn succesvolle verkiezingen", liet het Amerikaanse Instituut in Taiwan weten, en "steun overbrengen voor Taiwan's blijvende welvaart en stabiliteit in de regio".

De maanlander Peregrine die maandag werd gelanceerd, keert terug naar de aarde door een brandstoflek. De fabrikant, Astrobotic, verwacht dat deze zal opbranden in de atmosfeer. Het was de bedoeling dat Peregrine op 23 februari een landing op de maan zou maken.

[James Bruton]’s unusual Möbius Tank has gotten a little more unusual with the ability to bend itself, which allows it to perform turns even though it is a single-track vehicle. …read more

Elgato brengt op 1 februari zijn eerste capturecards uit met HDMI 2.1-ondersteuning voor de in- en output. Het gaat om zowel een externe als interne kaart, die respectievelijk 230 en 280 dollar moeten kosten.

Vijf migranten die vermoedelijk Het Kanaal wilden oversteken zijn verdronken voor de kust van Frankrijk. Vier lichamen werden vanochtend vroeg gevonden door de hulpdiensten. Een vijfde dode werd enkele uren later gevonden door een wandelaar. Een zesde persoon is in kritieke toestand naar het ziekenhuis in Boulogne-sur-Mer gebracht. De slachtoffers zouden jonge mannen zijn uit Syrië of Irak.

Volgens de Franse maritieme instanties probeerden meer dan 70 migranten aan boord te klimmen van een boot voor de kust bij Wimereux, iets ten zuiden van Calais. Ze wilden de oversteek maken naar Engeland. Onder hen waren ongeveer tien jonge kinderen. Ze zijn opgevangen in een gemeenschapshuis.

Watertemperatuur

De lokale krant La Voix du Nord schrijft dat tientallen mensen door reddingswerkers uit het koude water zijn gehaald. Tientallen brandweerlieden en politiemensen werden ingezet om de migranten zo snel mogelijk uit het koude water te halen. Bij een watertemperatuur van 10 graden en een buitentemperatuur van 4 graden is de kans groot dat iemand het niet overleeft.

Vanuit een marinehelikopter is de kustlijn met schijnwerpers afgespeurd, terwijl patrouilleboten het gebied doorkruisten.

Vorig jaar zijn bijna 30.000 mensen Het Kanaal overgestoken naar Groot-Brittannië. Dat is ongeveer een derde minder dan in 2022. Zo'n 26.000 pogingen werden verhinderd.

Bij paleis Christiansborg in Kopenhagen staan vele duizenden mensen die wat mee willen krijgen van de troonwisseling. Vanmiddag treedt de Deense koningin Margrethe af, waarna kroonprins Frederik koning van Denemarken wordt.

Hoewel de Denen bij feestelijkheden rond de monarchie minder uitpakken dan bijvoorbeeld de Britten, en er geen kroning zal zijn, worden er veel bezoekers verwacht in Kopenhagen. Vanuit heel Denemarken trekken mensen naar de hoofdstad om de historische troonwisseling bij te wonen, iets wat in Denemarken doorgaans alleen gebeurt na het overlijden van een vorst.

Op het plein bereiden de eerste Denen zich voor op de troonwisseling:

Al sinds 06.00 uur trotseren geïnteresseerden de kou om een glimp op te vangen van de populaire koningin en haar zoon. De eerste kans om dat te doen hebben ze rond 13.30 uur, bij de vier paleizen van Amalienborg waar de residenties zijn van de familie. Rond die tijd vertrekt kroonprins Frederik met zijn echtgenote Mary en zoon Christian per auto vanaf het paleis van Frederik VIII naar Christiansborg.

Zijn moeder volgt enkele minuten daarna, per koets. Zij vertrekt vanaf het paleis van Christian IX te Amalienborg naar Christiansborg.

Abdicatie

Te Christiansborg, het centrum van de Deense macht, komen de koningin en de kroonprins met de rest van de regering. Daar zal ze iets na 14.00 uur haar akte van abdicatie ondertekenen, waarop de troonwisseling een feit is.

Om 15.00 uur zal Frederik als koning op het balkon van paleis Christianborg staan. Daar zal premier Frederiksen aankondigen dat Frederik de nieuwe koning is van Denemarken. Koning Frederik X zal daarop de Denen toespreken.

Met de komst van koning Frederik X kent de wereld alleen nog koningen. Lees hier meer over wat vorstinnen in de afgelopen decennia hebben betekend voor de monarchie:

Na de proclamatie verlaten koning Frederik X en koningin Mary per koets Christiansborg. Met een rijtour gaan zij vervolgens terug naar het paleis van Frederik VIII te Amalienborg. Daar zal vanaf dat moment de koninklijke vlag zijn gehesen als de nieuwe vorst thuis is.

Woorden van dank

Al voorafgaand aan de ceremonie heeft premier Frederiksen publiekelijk koningin Margrethe bedankt. Ze noemt de koningin "ons anker dat ons aan onze wortels heeft vastgehouden" en "ons geweten bij de belangrijke levensvragen". Frederiksen vindt dat de koningin een unieke prestatie heeft neergezet in de afgelopen 52 jaar op de troon. "Vanuit het hart en namens heel Denemarken: bedankt."

Ook vanuit Zweden klinkt dank voor de vorstin. De Zweedse koning Gustaf (77) bedankt zijn nicht in een persoonlijke brief voor de goede samenwerking. Ook na haar abdicatie blijft de "oprechte en constante vriendschap" tussen de twee bestaan, aldus de Zweedse koning.

Google laat EU-gebruikers voortaan bepalen of de diensten van het bedrijf hun persoonsgegevens onderling mogen uitwisselen. Momenteel gebeurt dat standaard, maar door de Digital Markets Act worden ze vanaf 6 maart automatisch ontkoppeld.

Hyper en J5create hebben op de CES-beurs de eerste dockingstations met Thunderbolt 5-ondersteuning geïntroduceerd. Deze aansluitingsstandaard van Intel biedt minstens een verdubbeling van de bandbreedte ten opzichte van zijn voorganger.

For the handful among us who have an iPad tablet from Apple, some may have figured out by now that it lacks a feature that has come standard on any …read more

In een onverwachte politieke manoeuvre hebben vier partijen op Sint Maarten de macht naar zich toe getrokken. De oppositiepartijen hebben een coalitieakkoord getekend om een nieuwe regering te vormen voor de periode 2024-2028. Daarmee wisten de Unified Resilient St. Maarten Movement (URSM), Democratic Party (DP), Party for Progress (PFP) en Nation Opportunity Wealth (NOW) premier Silveria Jacobs en haar partij, de National Alliance (NA) te omzeilen.

Deze opzienbarende ontwikkeling volgt op de parlementsverkiezingen van afgelopen donderdag, waarbij de partijen van de nieuwe coalitie elk twee zetels veroverden. Samen hebben zij een meerderheid van acht in het vijftien zetels tellende parlement, waarmee zij de vorming van een derde kabinet onder leiding van Jacobs hebben geblokkeerd.

Jacobs had voor voortzetting van haar coalitie nog één zetel nodig, maar slaagde er niet in om die te vinden bij een van de partijen die nu een akkoord met elkaar hebben gesloten.

Nieuwe premier wordt Luc Mercelina van de URSM, zijn nieuwe partij kreeg ruim tweeduizend stemmen en is daarmee de grootste in de coalitie. De overige ondertekenaars van het coalitieakkoord zijn Christophe Emmanuel (NOW), Sarah Wescot-Williams (DP) en Melissa Gumbs (PFP).

Nieuw tijdperk

De stap wordt gezien als een significante verschuiving in het politieke landschap van Sint Maarten. "Deze coalitie vormt het begin van een nieuw tijdperk van collaboratief bestuur," aldus de leiders in een gezamenlijk persbericht. Ze benadrukken het belang van eenheid en vooruitgang voor de verbetering van Sint Maarten en zijn burgers.

Hoewel de NA de grootste partij bleef na het verlies van twee zetels, was het onvermogen om een coalitie te vormen een duidelijke tegenslag voor Jacobs. De nieuwe regering wil zich richten op belangrijke thema's als economische ontwikkeling, sociaal welzijn en ecologische duurzaamheid.

Geplaagd door shipjumping

Het kabinet-Mercelina is de elfde regering sinds 2010, het jaar dat Sint Maarten uit de Nederlandse Antillen stapte en autonoom werd binnen het Koninkrijk. Het eiland kende sindsdien vele regeringswisselingen als gevolg van het fenomeen 'shipjumping': vanwege de krappe meerderheden in het parlement kunnen individuele parlementariërs macht uitoefenen door op te stappen.

De nieuwe vierpartijencoalitie steunt op een meerderheid van één zetel, wat door analisten wordt gezien als fragiel. Maar de partijleiders hebben hun vastberadenheid uitgesproken om samen te werken. Een regeerakkoord is er nog niet.

De kans is groot dat de commerciële Amerikaanse maanlander Peregrine opbrandt in de atmosfeer. Ruimtevaartbedrijf Astrobotic verwacht dat dit het lot zal worden van de het afgelopen maandag gelanceerde sonde.

De lander wordt geplaagd door een brandstoflek, dat kort na de lancering ontstond. Aanvankelijk werd gedacht dat het ruimtevaartuig binnen 40 uur helemaal zonder brandstof zou zitten, waardoor een maanlanding was uitgesloten. Naarmate de tijd vorderde bleek Peregrine steeds minder brandstof te verliezen. Daardoor nam de hoop weer toe dat de lander in ieder geval nog in een baan om de maan kon worden gebracht.

Peregrine bereikte inderdaad een afstand van 383.000 kilometer van de aarde. "Dat betekent dat we de afstand tot de maan hebben bereikt!", schreef Astrobotic vrijdag nog euforisch op X. De maan zelf bevond zich op dat moment echter in een heel ander deel van zijn baan om de aarde.

Peregrine vliegt namelijk niet een directe route naar de maan maar volgt een enorme ellips. Die brengt het ruimtevaartuig afwisselend in het pad van de maan en daarna weer naar de aarde. Tijdens een volgende ronde zou de lander echt in een baan om de maan kunnen komen, maar dan zou er wel genoeg brandstof moeten zijn.

"Aanvankelijk zouden we met dit traject op dag vijftien bij de maan aankomen", liet Astrobotic vrijdag weten. "Volgens schattingen is de brandstof op voor die tijd." Inmiddels is het lekken van brandstof zo ver afgenomen dat het geen "topprioriteit" meer is, zegt het bedrijf nu.

Er is nu een andere, meer alarmerende zorg: missiespecialisten die het traject van Peregrine volgen, hebben geconcludeerd dat de lander bij zijn volgende rondje rond de aarde waarschijnlijk in de atmosfeer belandt. Dat zal die waarschijnlijk niet overleven.

Peregrine had volgens het oorspronkelijke plan in 46 dagen moeten landen op het oppervlak van de maan. Daar is nog nooit een commerciële lander met succes aangekomen: pogingen van bedrijven uit Japan en Israël mislukten de afgelopen jaren eveneens. Alleen nationale ruimtevaartorganisaties van de VS, de Sovjet-Unie, China en India zijn erin geslaagd landers veilig op het oppervlak de maan neer te zetten.

Afgezien van wetenschappelijke instrumenten van NASA vervoert Peregrine vracht voor particuliere klanten van Astrobotic, waaronder een blikje sportdrank, een fysieke bitcoin en menselijke en dierlijke as en DNA.

Volgens Astrobotic heeft de missie ondanks de problemen toch wat bruikbare gegevens opgeleverd, die kunnen helpen bij volgende vluchten richting de maan.

Rapper en omroepbaas Akwasi heeft veel steunberichten gekregen na zijn deelname aan televisiequiz De slimste mens en de golf van racistische berichten die daarop volgde. Dat schrijft hij op Instagram.

Hij heeft onder meer een foto geplaatst van een briefje onder een ruitenwisser met daarop de tekst "I love you Akwasi!". "Ook al mijn verschillende inboxen zijn werkelijk ontploft en overladen met liefde", schrijft hij.

Op screenshots van andere berichten die hij deelt is onder meer te lezen dat iemand hem veel geluk en "minder bliksem- en meer lachbuien" toewenst. De 35-jarige medeoprichter van Omroep Zwart schrijft dat hij steun heeft gekregen "vanuit alle hoeken van Nederland, maar ook van Nederlanders die in het buitenland wonen en zelfs van mensen die de taal niet spreken".

Winnaars spreken zich uit

Akwasi spreekt zijn dank uit voor de steun die hij heeft ontvangen, en zegt erdoor geïnspireerd te zijn om weer nieuwe dingen te maken. "Dus ik ben maar weer aan het schrijven geraakt. Te lang niet gedaan! Wie weet waar dit toe leiden zal."

Winnaars van De slimste mens spraken zich afgelopen week gezamenlijk uit tegen de racistische berichten die op X verschenen na de deelname van Akwasi aan de show. Omroep KRO-NCRV, verantwoordelijk voor de quiz, besloot naar aanleiding van de berichten het platform te verlaten.

De laatste koningin stopt ermee. Later vandaag treedt de Deense koningin Margrethe II af, waarna er wereldwijd geen vrouwelijke monarchen meer zijn. Haar zoon Frederik, vanaf vandaag Frederik X, neemt de troon over. Met de verrassende abdicatie van Margrethe (83) is de kroon, in ieder geval voorlopig, weer een kwestie van 'heer'-schappij.

Het Deense staatshoofd is de laatste in een rij lang zittende en populaire vrouwelijke monarchen. Precies 52 jaar zat ze op de troon. Korter dan de in 2022 overleden Britse koningin Elizabeth, die het 70 jaar volhield, maar fors langer dan de Nederlandse koningin Beatrix, die 33 jaar de kroon droeg.

Net als bij die twee andere koninginnen genoten Margrethe en de monarchie in de laatste jaren van haar koningschap veel steun. Hoe anders was dat toen ze de troon in 1972 besteeg. "Ze is erg zoekende geweest en was met haar 31 jaar behoorlijk onzeker in het begin", vertelt auteur en historicus Kemal Rijken, die voor zijn boek Monarchie onderzoek deed naar Europese koningshuizen sinds 1940 en ook het Deense koningshuis volgde.

"Jens Otto Krag was destijds premier van Denemarken. Hij was al in de 60 en hij vond haar maar een meisje dat toevallig koningin was geworden. Hij vond haar ook wel erg nieuwsgierig en politiek. Voor hem een risico", weet Rijken. "Ze was veel meer dan haar vader een perfectionist. Dat blijkt ook uit wetenschappelijke studies: vrouwen neigen richting perfectionisme om risico's te vermijden, terwijl mannen risico nemen en denken dat ze de wijsheid in pacht hebben."

En de 'mannenproblemen' stopten niet bij een bevoogdende premier. Net als Beatrix en Elizabeth had Margrethe wel het een en ander te stellen met hun echtgenoot. "Alle drie hebben daarmee geworsteld. Beatrix had dat met Claus, Elizabeth met Philip", vertelt Rijken. "Prins-gemalen hebben vaak moeite met het vinden van hun rol. Het waren ook alle drie mannen met een carrière die ineens in een keurslijf moesten. En Margrethe vergat Henrik soms. Denemarken was belangrijker dan haar man."

Prins Henrik bleef zijn leven lang gefrustreerd. Wat de pijn niet verzacht zal hebben, was het feit dat hij pas in 1986 een staatstoelage kreeg. "Voor die tijd moest hij om geld vragen en zelfs zijn sigaretten bietsen bij zijn vrouw", vertelt Rijken. Hij zal overigens vaak prijs hebben gehad: Margrethe is een kettingrookster en heeft altijd een asbak in de buurt.

Haar draai als koningin vond Margrethe in de tien jaar na haar troonbestijging. Wat hielp, was dat premier Krag al snel vertrok en ze een betere verstandhouding had met zijn opvolger Anker Jørgensen. Rijken: "Hij had geen ervaring als premier en liet Margrethe veel meer vrij. Toen waren de rollen ineens omgedraaid: de jonge koningin ging de oudere man advies geven."

De ruimte die de koningin had binnen die machtsdynamiek, gebruikte ze om haar koningschap vorm te geven. Haar idee: al het goede van de monarchie behouden - de franje, de ceremonies, het sprookjesachtige - en verder moderniseren: meer openheid, een beter mediabeleid en eigenheid niet schuwen.

"De koningin gaf persconferenties, dat was heel vooruitstrevend in de jaren 70, en ze schuwde ook interviews niet", vertelt Rijken. "Dat deed ze één keer per jaar en dat was heel openhartig. En ze maakte de laatste 25 jaar samen met tv-makers documentaires over haar leven, haar paleizen en de monarchie, bijvoorbeeld", vertelt Rijken.

Kunstzinnige kant

De strategie van Margrethe was een succes en in tien jaar tijd groeide de steun voor de monarchie fors. Ook wist ze de kritische Denen voor zich te winnen door haar kunstzinnige kant te tonen: ze schildert en ontwerpt bijvoorbeeld kostuums en decors. "Met haar illustraties in de Deense versie van The Lord of the Rings, in 1977, raakte ze een positieve snaar bij veel Denen", aldus Rijken. En in haar toespraken op oudjaarsavond hield ze kijkers steeds vaker een spiegel voor. "Als Margrethe iets zei, dan luisterden de Denen."

Wat ook opviel, net als bij Beatrix en Elizabeth, is de opvallende kledingstijl van Margrethe. "Een koningin moet in een menigte opvallen. Ze droegen kleurige jurken of een grote hoed. Elizabeth is daarmee begonnen en de anderen hebben dat overgenomen", zegt Rijken. Hij denkt dat de vorstinnen goed doorhadden dat hun voorkomen in de media heel belangrijk is voor het succes van het instituut.

"Het laat ook zien dat de monarchie er staat, het straalt warmte uit, menselijkheid. Ik wil niet seksistisch klinken, maar een modern koningschap kan dan beter gedragen worden door een vrouw. Zij kan de warmte vaak wat makkelijker uitstralen dan een man, want die komt meestal aanzetten in een pak en dat is het dan."

"Een vrouw kan zichzelf uitdossen en daar moeite in steken", vindt Rijken. "Een mannelijk staatshoofd moet dat veel meer hebben van zijn echtgenote en dat zie je ook bij bijvoorbeeld Máxima en de Belgische Mathilde. De vrouwen dragen dat media-gedeelte."

Op dat front heeft ook de Deense kroonprins Frederik een goede positie. Hij is getrouwd met de Australische Mary Donaldson, die hij in 2000 ontmoette bij de Olympische Spelen in Sydney. "Zij vervult eigenlijk al de rol die Máxima en Mathilde vervullen. Je kunt je voorstellen dat zij dat deel van het koningschap gaat 'dragen' voor Frederik", aldus Rijken. En ook zijn moeder zal een belangrijke adviserende rol spelen.

Tegelijkertijd is Frederik goed voorbereid, vindt Rijken. "Hij is weliswaar geen goede spreker en niet zo'n intellectueel als zijn moeder, maar hij is flink voorbereid, onder andere door Mary. En hij is verslaafd aan hardlopen en zet dat ook in. Zijn jaarlijkse Royal Run, een soort Dam tot Damloop waarbij iedereen kan hardlopen met hem, is al vijf jaar een groot succes."

Met de komst van koning Frederik is het voorlopig even gedaan met de vrouwelijke monarchen, maar er staat wel een nieuwe generatie (kroon)prinsessen klaar: Amalia (20), Elisabeth van België (22), Victoria van Zweden (46), Leonor van Spanje (18) en Ingrid-Alexandra van Noorwegen (20).

"Het zal nog even duren," zegt auteur Rijken. "De Zweedse koning Gustaf zal er nog een aantal jaar zitten, zeker als hij in het harnas sterft, wat gebruikelijk is in Zweden. Maar de eerstvolgende in de lijn is kroonprinses Victoria." Volgens Rijken timmert zij aan de weg. "Als ze dat doorzet en ook als koningin een modern en open koningschap nastreeft, kan ze best nog wel eens hetzelfde succes kennen als haar voorgangers, zoals Margrethe."

Goedemorgen! Het is de dag van 'tronskiftet' in Denemarken: koningin Margrethe treedt af. En in Apeldoorn wordt de laatste finale gereden in het EK Baanwielrennen.

Eerst het weer: vandaag is er veel bewolking en in de loop van de dag trekken steeds meer buien vanuit het noorden over ons land. Ook is er kans op hagel en natte sneeuw. Het wordt maximaal 6 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Tel Aviv zijn duizenden mensen op de been voor een 24-uurs demonstratie. Volgens Israëlische media waren er gisteravond op het hoogtepunt zo'n 120.000 demonstranten geteld.

De betogers eisen de terugkeer van de gijzelaars die Hamas vasthoudt in Gaza. Een deel van de demonstranten roept de Israëlische premier Netanyahu en zijn regering op om af te treden en vraagt om nieuwe verkiezingen.

Familieleden van gijzelaars hielden toespraken en ook vrijgelaten gijzelaars namen het woord. De Franse president Macron stuurde een opgenomen bericht naar de bijeenkomst in Tel Aviv voor de gijzelaars die daar werd afgespeeld.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De alpaca's van Rogier en Eveline van Bree in het Brabantse Heeze zijn de mooiste van Nederland. Het mannetje, de witte Zoran, kreeg de titel 'Grand Champion' voor de vierde keer op de internationale Alpacashow in het Groningse Tolbert.

"Hij heeft eigenlijk alles: een stevige bouw, zijn poten staan goed recht, een goed gebit en hij heeft superfijne, zachte wol met een goede dichtheid", vertelt Rogier trots aan Omroep Brabant. Zijn zusje Anastasia werd als mooiste bij de merries verkozen. Het tweetal heeft in totaal vijftien alpaca's. Voor Zoran was het wel zijn laatste show, want de andere dieren moeten ook een kans krijgen.

Fijne zondag!

Crosley was a famous name in radio for more than one reason. The National VOA Museum of Broadcasting has a video telling [Powel Crosley Jr.’s] story, and the story behind …read more