Druzische bewoners durven weer naar buiten in Sweida: 'Het ruikt naar de dood'
Nu het wat veiliger is in de zuid-Syrische stad Sweida, durven inwoners langzaam hun huizen uit te komen. Areej zat dagenlang thuis verscholen en durfde alleen zo nu en dan even naar haar balkon om over de stad te turen. Daar zag ze dag in, dag uit de explosies en rookpluimen boven haar geliefde Sweida.
Strijders liepen door de straten en schreeuwden inwoners via luidsprekers toe. Maar nu de wapens zwijgen maakte ze vandaag voor het eerst een rondje door de stad. "Veel inwoners van Sweida voelen dat ze op het nippertje aan de dood ontsnapt zijn."
De druzische vrouw stuurt me spraakberichten terwijl ze door een bijna onherkenbare stad rijdt: "Er zijn weinig mensen op straat. Winkels zijn afgebrand of dicht. De basics zoals brood, water en benzine kan je niet krijgen. En de geur! De geur hier is afgrijselijk. Het ruikt naar de dood."
Ze rijdt langs verschroeide auto's en komt vrienden en bekenden tegen die haar over hun ervaringen vertellen. Ook met hen neemt ze een paar spraakberichten op. "We gingen nietsvermoedend naar de supermarkt toen het plotseling begon. We werden door gewapende mannen de winkel uitgetrokken en midden op straat in elkaar geslagen. We moesten wachten op hun leider om te beslissen over ons lot", vertelt een kennis die ze op straat tegenkomt.
"Toen die leider eindelijk kwam vertelde ik hem dat we brood waren komen kopen. Hij besloot dat we weg mochten rennen. We hebben ons daarna dagenlang verstopt in een huis van kennissen in de straat. We zijn aan de dood ontsnapt."
Er is geen elektriciteit, geen stromend water en telefoon- en internetverbindingen zijn slecht. Hulpkonvooien zijn op weg gegaan naar Sweida, maar slechts een fractie is aangekomen omdat check-points de stad omsingelen. Mensen spreken over een humanitaire ramp. Het exacte dodental is onduidelijk.
Areej, die om veiligheidsredenen haar achternaam niet genoemd wil hebben, rijdt verder. In de straten van de stad waar ze zoveel van houdt zijn de huizen en winkels verwoest, leeggeroofd en in brand gestoken. De winkeliers die ze kent sinds ze een klein meisje was, ziet ze niet. Veel mensen worden nog vermist. Niemand die weet waar ze zijn gebleven. Hebben ze kunnen vluchten? Dit is het moment dat het écht tot haar doordringt hoe groot het verlies en de schade is.
Symbool van gruwelijkhedenZe besluit naar het openbare ziekenhuis te gaan. Daar heeft ook zij de afgelopen dagen veel over gehoord en ze wil het vandaag met eigen ogen zien. Het ziekenhuis staat volgens velen symbool voor alle gruwelijkheden die zich hier hebben afgespeeld. Volgens ooggetuigen kwamen strijders van verschillende groepen hier de afgelopen tien dagen naartoe om de controle over te nemen. Gewonde en zieke burgers werden de dupe. Ooggetuigen vertellen dat artsen en verplegers werden gedood.
Het lijkt alsof er zowel binnen als buiten het ziekenhuis is gevochten. Vooral op de derde verdieping is het er heftig aan toegegaan. Het ziekenhuis ligt vol mensen met vreselijke verwondingen die niet behoorlijk verpleegd kunnen worden. Vrijwilligers zijn begonnen aan een grote schoonmaak met zelf meegenomen chloor en andere schoonmaakmiddelen die ze konden vinden. "Er is hier al tien dagen geen elektriciteit", vertelt een arts. "We functioneren dankzij generatoren. Maar die kunnen we niet tien dagen achter elkaar laten draaien. En het is bijna onmogelijk om brandstof te vinden."
MassagrafAreej stuurt een video waarop je kan zien dat de straat rondom het ziekenhuis vol bloed ligt. Al dagen liggen ontbindende lichamen op de parkeerplaats en in de ziekenhuistuin. Het bewijs van de gruwelijkheden die zich hebben afgespeeld. De bedwelmende stank in de zomerse hitte is voor iedereen ondragelijk.
Op lang niet alle witte lijkzakken is een naam geschreven, want de meeste lichamen konden nog niet geïdentificeerd worden omdat het niet makkelijk is om bij het ziekenhuis te komen. "We hebben dus maar foto's gemaakt van de mensen die niet geïdentificeerd konden worden. Hun gezicht en kleding staan nu tenminste op de foto", vertelt een arts.
Areej ziet dat het zeker niet alleen mannen zijn. "Ik zie lichamen van vrouwen, kinderen, baby's, bejaarden." Terwijl ze daar staat worden lijken op een grote open truck getakeld. "Daisy, ik ben nu met het team dat de lichamen gaat begraven. 140 lichamen gaan naar een geïmproviseerd massagraf in de buurt van de stad. Ze zeggen dat het onverantwoord is om ze hier te houden. Lichamen zijn gaan rotten, ze zijn opgezwollen, er komen wormen uit. Er zijn geen koelruimtes en het is veel te heet."
Rond lunchtijd gaat ze mee naar het nieuwe massagraf. Ze stuurt video's waarop te zien is hoe de lichamen door vrijwilligers in witte pakken één voor één zorgvuldig in het graf worden gelegd. Vervolgens schept een bulldozer zand over de lijken. Een groep druzische sjeiks in religieus tenue zeggen hun gebeden.
In de vroege middag rijdt Areej terug naar huis. Ze kan nauwelijks geloven wat ze heeft gezien en ze vraagt zich af hoe haar Sweida deze nachtmerrie ooit te boven zal komen. "Deze dag ga ik nooit vergeten. De tranen van onze sheikhs tijdens de massabegrafenis zullen voor altijd bij me blijven. En de rottende lichamen van onze mensen op die trucks. Ik ben trots op mezelf dat ik niet ben flauwgevallen of heb overgegeven. De geur van de dood hangt nog altijd in mijn neus."