De overheid heeft onvoldoende zicht op de hoeveelheid chemische stoffen waaraan mensen worden blootgesteld, concludeert de Gezondheidsraad. De raad adviseert om met een blijvend meetprogramma te komen.
De blootstelling aan chemische stoffen wordt nu niet gemeten, maar gebeurt op basis van een schatting. Daardoor ontbreken volgens de raad gegevens die nodig zijn om beleid te kunnen controleren en verbeteren.
Om te weten aan hoeveel chemische stoffen mensen blootgesteld worden, controleert de overheid bijvoorbeeld lucht, water en producten. Hoeveel stoffen mensen ook echt binnenkrijgen, is alleen vast te stellen door biomonitoring, waarbij onder meer bloed en urine worden onderzocht. Dat gebeurt volgens de Gezondheidsraad in Nederland alleen in incidentele gevallen, bijvoorbeeld in reactie op maatschappelijke onrust.
De adviesraad wil daarom dat de overheid investeert in een langdurig meetprogramma, zodat burgers beter beschermd kunnen worden tegen de blootstelling aan schadelijke stoffen. Dan kunnen risico's ook beter worden ingeschat per regio of sociale verschillen en worden trends zichtbaar.
PFASIn Vlaanderen en Duitsland bestaan de zogenoemde biomonitoringsprogramma's al jaren. De Gezondheidsraad zegt dat die gegevens kunnen helpen bij het opzetten van een Nederlands programma. Mensen kunnen zowel via het milieu als via producten chemische stoffen binnenkrijgen. Het gaat dan om stoffen als PFAS en landbouwgif.
In Nederland bestond in de vorige eeuw wel een meetprogramma. "Dat werd beëindigd in 1997. Het aantal chemische stoffen in het lichaam leek toen te dalen", zegt Silvia Viergever van de Gezondheidsraad. "We zien nu nieuwe, andere stoffen, die we toen nog niet kenden."
De Gezondheidsraad vindt dat er aanleiding is om opnieuw zo'n programma te starten, maar zegt dat het advies losstaat van de recente ophef over PFAS. In verschillende regio's van het land zijn zorgen over de aangetroffen hoeveelheden PFAS, bijvoorbeeld in de Westerschelde en in de omgeving van chemiefabriek Chemours in Dordrecht.
Woensdag stapten elf organisaties waaronder vakbonden naar de rechter. Ze stellen de staat aansprakelijk voor de verontreiniging en gezondheidsschade die worden aangericht door PFAS. Ze vinden dat de overheid haar zorgplicht onvoldoende vervult.
In België zijn twee Nederlandse militairen gewond geraakt bij een parachutesprong. Het gaat om mariniers van de Braam Houckgeestkazerne in Doorn, zegt een woordvoerder van het ministerie van Defensie.
De militairen sprongen bij een oefening uit een C-130 transportvliegtuig in Diest, niet ver van Hasselt. Een van hen raakte gewond toen zijn parachute verstrengeld raakte met die van een collega. De militair van begin 20 liep lichte verwondingen op, de andere bleef ongedeerd.
Een derde marinier die ook uit het vliegtuig was gesprongen, raakte gewond tijdens de landing. Volgens Defensie zijn alle betrokkenen goed aanspreekbaar en zijn hun families op de hoogte gebracht.
Dodelijk ongelukVorige maand overleed een Nederlandse officier van de landmacht bij een ongeluk in Duitsland. Een paar dagen later raakte een militair van dezelfde brigade gewond. Beiden waren aangereden door een militair voertuig.
Een deel van het personeel van Dirk van den Broek gaat bodycams dragen. Hiermee hoopt de supermarktketen onveilige situaties in de winkels tegen te gaan. De ontwikkeling leidt bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) tot gefronste wenkbrauwen.
Winkelmedewerkers krijgen geregeld te maken met agressie en geweld. "De bodycams zijn voor ons een aanvulling op de werkvloer om dreigende situaties snel te de-escaleren," zegt directeur Marcel Huizing. "Want elk incident is er één te veel voor onze collega's en klanten."
De cameraatjes zullen niet continu aanstaan. Het supermarktpersoneel kan de bodycams zelf aan- en uitzetten bij "gespannen of dreigende situaties". Op de bodycam zit een schermpje waarop te zien is wat gefilmd wordt. Zo wordt iemand geconfronteerd met zijn of haar eigen gedrag, en dat zou de-escalerend werken, zegt de supermarkt
De keten start in veertig winkels met de bodycams, na een naar eigen zeggen succesvolle proef in 2023. Het is de eerste winkelketen die bodycams introduceert. Alleen teamleiders en afdelings- en supermarktmanagers krijgen er één.
AgressieAgressie in supermarkten neemt steeds meer toe, laat brancheorganisatie CBL weten. "Het komt echt vaak voor", zegt een woordvoerder. "Niet alleen verbaal, maar het komt ook voor dat er dingen naar medewerkers worden gegooid of dat iemand wordt aangevlogen. De maatschappij verhardt, er is veel meer agressie voelbaar."
De hele branche heeft er last van, maar het is aan de supermarktketens zelf om er iets aan te doen. "Het is ook een onduidelijke grens waar de taak van het supermarktpersoneel stopt en vanaf wanneer de politie moet worden ingeschakeld."
'Zeer invasief'Toezichthouder AP vindt het zorgelijk dat er "blijkbaar zo veel en zulke ernstige incidenten zijn bij Dirk van den Broek dat het bedrijf het nodig vindt om bodycams te gebruiken", maar de privacywaakhond benadrukt dat het gebruik hiervan aan strenge voorwaarden gebonden is. "We zien bodycams normaal gesproken alleen bij politie en boa's. Cameratoezicht is zeer invasief. Daar moeten bedrijven dan ook zeer terughoudend mee zijn."
De AP gaat de supermarktketen snel om een toelichting vragen. "Zij moeten kunnen aantonen dat het noodzakelijk is."
Vaak is het geweld gerelateerd aan diefstal. Sommige supermarkten zetten hiervoor sinds kort "slimme" camera's in, die bijvoorbeeld kunnen oppikken wanneer iemand iets in een zak stopt. Ook voor deze software gelden strenge regels.
Bij de Nationale Bijentelling van dit jaar zijn vooral bijen gespot die goed tegen onstuimig weer kunnen. Uit de resultaten van de jaarlijkse bijentelling blijkt dat de honingbij net als vorig jaar het vaakst werd gezien: 6734 keer.
Ook de aardhommel, het vosje en de gehoornde metselbij werden vaak waargenomen. Samen met onder meer de rosse metselbij en de bijvlieg (een soort zweefvlieg, die ook werd meegeteld) staan ze in de top-10. Er deden meer dan 2300 mensen mee aan de telling. In totaal telden zij 40.803 bijen, hommels en zweefvliegen.
Bijen koelen snel afVolgens bijenexpert Koos Biesmeijer van Naturalis is de uitkomst van de honingbij geen verrassing met het wisselvallige weer van de afgelopen weken. "Als bijen vliegen, koelen ze heel snel af. Om te vliegen moet de vliegspier 34 graden zijn." Omdat honingbijen met tienduizenden tegelijk in een bijenvolk zitten, warmt die spier ook weer sneller op.
De hommel heeft daarentegen veel meer moeite met dit regenachtig weer. Die koelen sneller af, omdat ze in veel kleinere kolonies van ongeveer honderd soortgenoten leven. Om die reden liggen er ook vaak hommels op de grond: het is te koud om te vliegen en opwarmen duurt langer. Wie de beestjes een handje wil helpen, kan volgens Biesmeijer het beste suikerwater geven of de hommel in de handen opwarmen. "Hommels steken namelijk ook niet zomaar."
Deze resultaten betekenen niet gelijk dat het ook goed gaat met de bijenpopulatie in ons land. Volgens de bijenexpert is meer dan de helft van de bijensoorten in ons land bedreigd.
Koos Biesmeijer liet vorig jaar zien wat de bij allemaal nodig heeft:
Twee paarden die gisteren op hol sloegen in Londen zijn daarbij ernstig gewond geraakt. De Britse minister van Defensie Cartlidge zegt dat de toestand van de zwarte Quaker en de witte Vida zorgelijk is. Op beelden van hun dolle tocht was al te zien dat Vida hevig bloedde.
Het ging gisteren mis tijdens de ochtendspits bij een oefening van de Household Cavalry, de ceremoniële garde van Buckingham Palace. Bij een exercitie in de wijk Belgravia schrokken de dieren van vallend puin op een bouwterrein. Van de zeven paarden die schrokken, steigerden er vijf en sloegen er vier op hol.
Van de vier ruiters die bij het incident van hun paard werden geworpen, moesten er drie worden opgenomen in het ziekenhuis. Twee hebben daar de nacht doorgebracht, al vallen hun verwondingen volgens de defensieminister mee. Bij de tocht van Buckingham Palace tot ver in Oost-Londen raakte ook een fietser gewond.
Verbaasde Londenaren filmden de op hol geslagen paarden:
Op de 8 kilometer die de dieren door Londen renden, beschadigden ze verschillende voertuigen. Een taxibusje liep een flinke deuk op, bij een dubbeldekkerbus sneuvelde een ruit. Afgelopen nacht zijn de dieren geopereerd aan de verwondingen die ze daarbij opliepen.
"Met drie van hen gaat het prima, helaas zijn de andere twee ernstig verwond", lichtte minister Cartlidge toe. "We houden hun toestand uiteraard scherp in de gaten." Hij zei er niet bij wat de dieren precies mankeert.
Cartlidge benadrukte dat het om een ongebruikelijke situatie gaat: dagelijks gebruikt de garde in Londen 150 dieren en vrijwel nooit gaat dat fout. De dieren worden juist zorgvuldig getraind op de harde geluiden en onverwachte situaties in de drukke stad.
Een anonieme legerbron van de krant The Sun zegt dat hengst Vida in het verleden al vaker problemen veroorzaakte vanwege zijn "pittige" gemoed. Zo zou hij tijdens de kroning van Charles vorig jaar een militair tegen het hoofd hebben geschopt.
Alle pogingen om Nederland van het gas te halen ten spijt, is aardgas in de provincie Utrecht en andere regio's de komende jaren hard nodig om woningen te kunnen blijven bouwen. Dat melden demissionair minister Jetten van Klimaat, netbeheerders Stedin en Tennet en de provincie. Ze kondigen een reeks 'fossiele' maatregelen aan om het overvolle elektriciteitsnet te ontlasten, zodat nieuwe adressen toch stroom kunnen krijgen.
Om te beginnen krijgen inwoners van Utrecht die hun huis willen verduurzamen het advies om een hybride warmtepomp te nemen in plaats van een warmtepomp die volledig op stroom draait. Ook is er zogeheten 'regelbare opwek' nodig, zoals extra gasturbines. Een maatregel waar ook veel van wordt verwacht, is het op piekmomenten uitzetten van publieke laadpalen voor elektrische auto's. Daarvoor deed Stedin eind februari al een oproep.
Als de maatregelen niet worden ingezet, dan is in grote delen van de provincie Utrecht nieuwbouw niet meer mogelijk, vertraagt uiteindelijk de energietransitie en ontstaan er onderbrekingen van de stroomvoorziening, waarschuwen de partijen. Het gaat om een tekort op het stroomnet voor kleinverbruikers, zoals huishoudens en winkeliers, dat gelijkstaat aan het verbruik van 125.000 woningen.
Ook in Flevoland en GelderlandMet de maatregelen willen ze zoveel mogelijk voorkomen dat nieuwbouw en consumenten die hun huis willen verduurzamen of een laadpaal willen plaatsen op een wachtlijst komen te staan. "Het zijn maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op het terugdringen van de overbelasting van het stroomnet", zegt gedeputeerde Huib van Essen van de provincie Utrecht. Laadpalen op piekmomenten pauzeren en op piekmomenten tijdelijk overstappen op gasinstallaties zijn hiervoor "helaas noodzakelijk."
In eerste instantie gaat het om de provincie Utrecht, waar de situatie volgens de partijen bijzonder nijpend is. Op andere plekken wordt aan soortgelijke maatregelen gedacht. Voor de zomer moet duidelijk worden welke maatregelen nodig zijn in de Flevopolder en Gelderland.
Zonder maatregelen dreigen tot 2030 anderhalf miljoen kleinverbruikers, waaronder huishoudens, in het ergste geval te maken met stroomuitval. Andere problemen waar mensen mee te maken kunnen krijgen zijn knipperende lampen en apparatuur die niet goed werkt, afschakeling van zonnepanelen en het risico op meer stroomonderbrekingen.
Deze gevolgen voor kleinverbruikers komen boven op de problemen voor grootverbruikers die er al langer zijn. De wachttijden voor nieuwe of zwaardere aansluitingen, bijvoorbeeld als een bedrijf wil verduurzamen, lopen op.
De gemeente Amsterdam gaat borden neerzetten in een straat in Amsterdam-Noord om te voorkomen dat kampeerders de regels overtreden. Het gaat om een deel van de Meeuwenlaan, een straat van bijna 2 kilometer lang.
Bewoners klagen bij AT5 en NH dat de straat is uitgegroeid tot een populaire kampeerplek. Zo staan er in weekenden en in schoolvakanties dagelijks zo'n zeven campers geparkeerd van Europeanen die vakantie vieren. Parkeren mag, maar een aantal mensen slaapt volgens bewoners in de camper en dat is niet toegestaan. Bovendien wordt er soms aan de zijkant van campers geplast en poepen mensen in bosjes.
Een van de bewoners weet wel waarom uitgerekend deze straat populair. "Het is lekker centraal, vlak bij de pont. Je kunt zo naar het centrum. Dus natuurlijk snap ik dat."
Het is niet bekend hoeveel campereigenaren alleen parkeren in de straat en hoeveel van hen er overnachten. Toch komt dat laatste volgens de bewoners regelmatig voor. "Ik houd het niet meer bij", zegt iemand. Onlangs stonden er nog twee campers bij haar voor de deur. "Daar zat wel een hele familie in. Ik denk dat ze erin sliepen."
Ook is er geluidsoverlast. "Ze ronken ook met de motoren en het is hier gehorig, dus dat hoor je heel hard."
Een bewoner spotte twee weken geleden alweer de eerste campers van het 'kampeerseizoen' in Amsterdam Noord.
De gemeente en de wijkagent zijn op de hoogte van het probleem. Een woordvoerder laat weten dat handhavers regelmatig kampeerders wegsturen en dat er dus borden komen waarop de regels worden uitgelegd.
HelloFresh haalt steeds meer omzet uit kant-en-klaarmaaltijden, blijkt uit de kwartaalcijfers. De verkoop van maaltijdboxen loopt terug. Met de bezorging van kant-en-klaarmaaltijden vangt het Duitse bedrijf de krimp bij maaltijdboxen op.
De kant-en-klaaractiviteiten waren in de afgelopen periode goed voor een omzet van 496 miljoen euro. Dat is een stijging van 56 procent vergeleken met een jaar eerder.
"De omzet uit kant-en-klaarmaaltijden maakt al een kwart uit van de omzet en we verwachten dat dit aandeel in de toekomst nog verder zal stijgen", zegt eigenaar Dominik Richter in een verklaring. De verwachting is dat de verkoop van kant-en-klaarmaaltijden dit jaar met ongeveer 50 procent toeneemt. Vooral in de VS zijn ze populair.
Bij de bezorging van maaltijdboxen zakte de omzet met bijna 7 procent tot 1,56 miljard euro. Dankzij de groei van kant-en-klaarmaaltijden steeg de totale omzet naar bijna 2,1 miljard euro, wat volgens HelloFresh de hoogste kwartaalomzet ooit is. De nettowinst kwam uit op 16,8 miljoen euro.
De Raad van State houdt drie zaken van zogenoemde derdelanders aan omdat de hoogste bestuursrechter uitleg heeft gevraagd aan het Europese Hof van Justitie. Tot daar antwoord op komt, worden de lopende procedures op pauze gezet. Wat dat betekent voor het verblijfsrecht van de groep is onduidelijk.
Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne werkten en studeerden maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben en samen met Oekraïense burgers vanwege de oorlog naar Nederland zijn gevlucht. Op dit moment zijn er nog zo'n 2350 derdelanders in Nederland van wie de toekomst onzeker is. Hun recht op opvang is begin deze maand vervallen. Het kabinet wil dat ze teruggaan naar hun land van herkomst om daar het einde van de oorlog af te wachten.
Omdat rechtbanken verschillend hadden geoordeeld over het verblijfrecht van deze groep en de rechtbank in Amsterdam bovendien al eerder uitlegvragen aan het EU-hof had gesteld, maakte de Raad van State nu een pas op de plaats.
Ongewijzigd beleidOp 2 april had de hoogste bestuursrechter ook al bepaald dat derdelanders die hogerberoepszaken waren begonnen bij de Raad van State, in Nederland mogen blijven tot daar duidelijkheid over is. In totaal lopen er nu zestien van die hogerberoepszaken.
Op 4 april kondigde demissionair staatssecretaris Van der Burg nog aan dat het vertrekbeleid voor derdelanders ongewijzigd blijft, ondanks de rechtsonzekerheid die er nu voor hen is. Dat betekent dat "gemeenten door kunnen gaan met het beëindigen van de opvang en het stopzetten van andere voorzieningen zoals leefgeld per 2 april", als een derdelander een terugkeerbesluit heeft gekregen of dat tevergeefs heeft proberen aan te vechten bij de bestuursrechter, schreef hij aan de Tweede Kamer.
Derdelanders wier (hoger) beroep nog loopt of die juist van de bestuursrechter te horen hebben gekregen dat ze wel mogen blijven, kunnen niet uit de opvang worden gezet. Zij behouden ook het recht op leefgeld. Dat verschil in behandeling leidt volgens advocaten tot rechtsongelijkheid voor de groep.
Europese richtlijnAfgelopen maanden ontstond er veel onduidelijkheid over het verblijfsrecht van de derdelanders in Nederland. De vorige uitspraak van de Raad van State had daar een einde aan moeten maken. Op 17 januari bepaalde die dat hun recht op bescherming onder de Europese Richtlijn Tijdelijke bescherming op 4 maart eindigde, vier weken later moesten ze de opvang uit zijn. Mensen met een Oekraïens paspoort mochten nog een jaar langer blijven, tot 4 maart 2025.
Volgens de Raad van State was dat verschil gerechtvaardigd, omdat Van der Burg "had besloten sinds juli 2022 geen tijdelijke bescherming meer te verlenen aan derdelanders die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne". Daarom geldt het besluit tot verlenging van de tijdelijke bescherming voor Oekraïners, niet voor hen.
Wisselende uitspraken rechtbankenToch probeerde een deel van deze groep hun terugkeer alsnog aan te vechten door in te gaan tegen de terugkeerbesluiten die de IND begin dit jaar aan hen had bestuurd. Lagere rechters gingen (soms) tegen het oordeel van de Raad van State in, andere rechtbanken oordeelden in lijn met de eerder uitspraak van de hoogste bestuursrechter.
Op de dag dat deze vluchtelingen formeel de opvang uit moesten, 1 april, wisten gemeenten niet of en hoe ze moesten handhaven. Er liepen namelijk meerdere procedures bij lagere rechters die wisselend besloten over het verblijfsrecht van de derdelanders. De rechtbanken in Arnhem, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Zwolle volgden de Raad van de State, terwijl de rechtbanken in Haarlem, Den Bosch en Roermond anders oordeelden.
De Raad van State wil nu van het EU-hof weten of derdelanders net zo lang bescherming moeten krijgen als Oekraïners, of dat de bescherming eerder kan worden beëindigd als een EU-lidstaat dat wil. De hoogste bestuursrechter vraagt het hof ook om deze vragen versneld te behandelen. De Raad benadrukt dat het einde van de tijdelijke bescherming wordt bereikt op 4 maart 2025 en dat een antwoord na die datum niet langer relevant is. Ook wijst de rechter op de grote onzekerheid voor de derdelanders.
